Վարժություններ շտեմարանից։
w80.2) Մոռացել եմ, պիտի կարդայինք,
w81.1)մի եկ, հասկացել եմ տվեց
W83.3)ծաղկել, ներբողել, մարտնչել, ժանգոտել
W23.3) փակցրած, եղավ, կերանք, վառված
W84.2)կանչել, ննջել արտագրել
W85.3) Շները գայլի վիզը ծածկեցին, թաթը բռնել էին. գայլը ուզում էր հետ ցատկել , բայց թաթն ազատելու ուժ չկար։
W86.1)վերածնել, պիտի հնչի, խառնած, բռնել
W87.3)մատնել, հնչել, զինել, խթանել
W88.2)Կոճակները օրորում էին նավը, կուտակվում իրար վրա, բախվում իրար, հեռու քաշվում`կործանվելով ահարկու գոռոցով
W89.4)Կտավատը ժպտում էր կապույտ ծաղիկներով, ծիրանն արդեն դեղնել էր,մասրենու մոտ պառավը կանգնել իրեն էր սպասում։
W90.2) քաշքշել, գծմծել, թեփոտվել, ցատկոտել
W91.3)խազմզել, ջարդոտել վազվզել, քաշքշել
W92.3)Այն ժամանակ,երբ շեն էր Մանասի խրճիթը, օրանջիայի ձորակում մասրենիներ չկային, տան պատերի վրայով խլեզները չէին վազվզում, վայրի վարդերի տեղ բոստանում վարունգն էր ծախախղկում։
W93.3)Տանը ձուկը գցեցի լոգարանի մեջ և նա իսկույն վերակենդանացման։
W94.2) նստեցնել, սառչած, ուրախացնող, խմեցնել
W95.3)բժիշկը պատվիրել էր օրը երկու անգամ դեղ կաթացնել հիվանդի աչքերի մեջ։
W96.2)Դաշտի խաղաղության մեջ քնքշորեն բուրացող ծաղիկները մի պահ մեղմեցին նրա հոգու ցավը
W97.2) խանութի բացման օրը բոլոր հյուրերին նվիրեցին խոնավեցնող քսուքներ։
W98.3) Մթության մեջ խարխափելով`փոքրճկներն առաջ էին շարժվում ու հանկարծ իրար կպնելիս սարսափած ճչում էին ու կծկվում։
W99.3)Քայլելուց դիմացդ էլ չես նայում, դրա համար էլ հաճախ ես սայթաքում։
W100.3)ինքն ասաց, որ շատ կարդալուց վնաս չկա։
W101.4)Մի պահ միայն գրավվելով լուսնկա երեկոյով`թագուհին դարձյալ խորասուզվեց մտքերի օվկիանոսում։
W102.4) առաջին բուժօգնություն ցույց տալու ժամանակ պետք է անշարժացնել վնասված վերջույթը։
W103.3)Դեմքի թարմ գույնը պահպանելու համար մաշկը պետք է շարունակ խոնավեցնող։
W104.4)Գործն է անմահ, լավ իմացեք, որ խոսում է դարեդար։
W105.4)անորոշը և վաղակատարը։
W106.3)արածեցնելիս, ասացինք, մոտեցիր, վեր կացա։
W107.2)Այդ հովտի առվից ջուր խմելու էին գալիս եղնիկներ, ուլեր ու գառներ։
W109.2)նրանք էին լինելու այդ սուրբ գործի առաջամարտիկները։
W110.3)Թվում էր,թե մի սոսկալի հրդեհ լափել է քաղաքը։
W111.4)Քուռակի մայրը գիտեր,որ կայծակը ճայթելու է ճայթունը վախեցնելու է Քուռակի։
W112.2)հոգացել, դարձել,տվել,դրել
W113.2) Գրիգոր Նարեկացու մասին պատմող ամենահավաստի աղբյուրները նրա երկերի հիշատակարաններն են։
W114.4)Վանքի բակից նա արագ դուրս եկավ մղձավանջից խուսափող մարդու նման։
W115.3)Երեխաները պառկել էին առափնյա քարերին արևկող անելու։
W116.3)Մեծ գրողի ամբողջ ժառանգությունը հային ազատագրելու և հայ պահելու նպատակ ունի։
W117.3)Քեզ հանդիպելիս է այդ մասին խոսք բացել։
W118.4)երեկոյան կողմ նավը հատեց հասարակածը` ուղղություն վերցնելով դեպի երկրագնդի հարավային բևեռը։
W119.4) կարդացող,գնացող,մոռացող հիշող
Վարժություններ շտեմարանից։
W59.1) գավառական փոքրիկ քաղաքում ավտոմեքենա տարին մեկ է երևում, իսկ փողոցներում էլ մարդ չկա։
W60.1)ամեն մի,այսչափ, որքան, ինչպիսի
W61.2) Ինչքան ցավ եմ տեսել ես։
W62.3)ինչ է ասում այդ գիրքը և ինչէ բարբառում։
W63.3)ոչ մի, ուրիշ, քանի, ինչ-որ։
W64.2)Ինչպիսի միամիտ պարզությամբ նրանք ինչ բարի ճանապարհ ասեցին։ W65.1)Որևէ, ինչ-որ, մի քանի, երբևիցե։
W66.3)Արմանը դույլը դրեց եղեգնյա ծորակի տակ և որոշ ժամանակ անց ստուգեց, որ լցվոլուց հետո դույլը շուռ գա։
W67.2)մյուս,սյուն նույնքան միևնույն։
W68.1)Բյուրավոր ծաղիկների բույրը տարածվել էր անդնդախոր կիրճերում, ուր բարձրաբերձ լեռնաշղթաներից թավալգլոր գահավիժում էին ականակիտ աղբյուրները։
W69.2)Ես չգիդեմ ուր են տանում հեռավոր Ուղիների Ժապավեններն անհամար…
W70.3)ողջը,նույն, բոլորը, ամեն ոք, որոշյալ
W71.4)նա, քանիսը, ոչինչ, ինքը
W72.4)մեկմեկու, միմյանց, ով, ոմանք
W73.2)ուր, ինչու, ոչ մի, այս
W74.3)ինքը, դուք, ով, ես
W75.2)Մեր մոտից մինչեվ ձեզ մոտ ոտքի ճանապարհ է:
W76.3) Այնպես բարակ են ձեր մատերը, Տիկին…
W77.2)ոմն, մի, ուրիշ, այլ իմ
W78.2)ոչ մեկը
W79.4)դարձող, լեռներում են, ժպտուն, դիմացել Է
Համապատասխան փոփոխություններով տեղադրիր նախադասությունների տակ եղած բառերը։ Վերլուծիր նախադասությունները, գծիր բարդ նախադասությունները։
Սամվելն առեր
1.Սամվելն առերևույթ տեղի տվեց, երբ մայրը հայտնեց, թե ինքն արդեն կազմել է ասպախումբը, և գիտակցաբար չհակառակվեց նրան, որպեսզի կասկածների տեղիք չտա:-բարդ ստորադասական
2.Ոստանա հովիտը մի երկայնաձիգ զորադաշտ էր՝ սեղմված Արտոս լեռան գրկում, որտեղ սփռված են բազում պատմական հուշարձաններ:-բարդ ստորադասական
3.Այգու դռնակը ճռռաց, ու հանկարծ ծառերի տակ երևաց կնոջ կապույտ գլխաշորը, լաջվարդ շապիկը: Դիլանը մի պահ նայեց ու հապշտապ պահվեց դռան հետևում:-բարդ համադասական
4.Սպարապետը թրծված էր բազում մարտերում, որոնցից միշտ հաղթանակած էր դուրս եկել՝ հագուրդ տալով իր ազատատենչ հոգու պոռթկմանը:-բարդ ստորադասական
5.Այդ գյուղի մարդկանց վարքն ու բարքը, նիստուկացը, երգն ու պարը ինձ ամեն անգամ հիշեցնում են ընդմիշտ կորած մի ժողովուրդ, որից սերել էի ես:-բարդ ստորադասական
6. Ներսես Մեծի միջնորդությամբ, ումից ակնածում էին մինչև իսկ Հռոմի կայսեր մերձաավորները, արյունահեղությունը դադարեց, և ձախողվեց անհագ զայրութից եռացող նախարարների մտադրությունը:-բարդ համադասական
Լրացրու տառերը, կետադրիր:
Կեսարը մի քանի վայրկյան լուռ ու մանրազնին նայում էր մի կետի, հետո գիրթ շարժումով վեր կացավ։
Չէ, այսօր ևեթ այդ ամբարտավան նեղմիտներին կպարտադրի, կստիպի ճանաչել իրեն արքա։ Ոչ ոք չի հանդգնի դեմ կանգնել իր որոշմանը. ժամանակն է՝ այդ թխամորթ բարբարոսները հասկանան՝ ինչ ասել է Կեսար։
Այո՛, և կարշավի, ճանապարհին խստորեն կպատժի անօրեններին պայմանագիրը ուխտադրժորեն խախտելու համար։
Երբ մտացածին պատկերներն անէացան, առօրեական կյանքը նրան առավ իր անհեթեթ հորձանքի մեջ։ Ճռնչացող ծխնիներով երկփեղկ դռների մեջ հայտնվեց ծառան՝ Բարդուղիմեոսը՝ արծաթե մատուցարանը ձեռքին։ Ընդոստ շրջվեց և տեսնելով ծառային՝ նշան արեց, որ մենակ թողնի իրեն։
Մնալով մենակ՝ նա հապշտապ հանեց գիշերազգեստը, հագավ երկար թեզանիքներով բաճկոնը, ոտքերը մտցրեց մույկերի մեջ։
Արտագրիր տեքստը, լրացրու բաց թողած տառերը, կետադրիր:
Քահան Մարիոնը` բարձրահասակ մարդ էր, հավատարիմ իր կոչման ու առաքելությանը: Հավատում էր Աստծուն և վստահ էր, որ հասկանում է նրա կամքը եվ խորհուրդները: Հաճախ էր ապաշխարհում, թեև իր վարքուբարքով` ավելի շուտ սրբակենցաղ հայրերին էր հիշեցնում: Նա այն մարդկանցից չէր, որոնք սիրում են կրկնել, թե անքնին են` Աստծու գործերը: Ընդհակառակը, քահանան վերլուծում էր բնության յուրաքանչյուր երևյթ, որոնում դրանց պատճառները, հաճախ օգտվելով` իր պատից պատ ձգվող որմնապահարանի գրքից: Նա այն կարծիքն էր, որ Արարիչն ամեն ինչ իր տեղում է ստեղծել : Վաղորդան ստեղծված է,որ մարդկանց բարի օր մաղթի, հորդառատ անձրև` հողը ջրելու է, իսկ գիշերը քնելու և ընդարմացած մարմինը հանգստացնելու: Կար սակայն մի բան,որ քահանան չքր ընդունում ու մերժում էր կատարելապես: Դա կինն էր ևսերը նրա նկատմամբ:
Արտագրիր տեքստը, լրացրու բաց թողած տառերը, կետադրիր:
Արիասիրտ հալիձորցիները դույզն-ինչ չէին կասկածում, որ անմատչելի և կորնթարդ ու բրգաձև լեռների միջև ծվարարծ իրենց արծվաբույնը անառիկ է ու անընկճելի։ Նրանք նախօրոք հայթայթել էին այն ամենը, ինչ որ անհրաժեշտ էր. խոտի ու մացառի խրձեր, եռացրած ջրով կաթսաներ. ահռելի որձաքարեր։ Զօրուգիշեր չէին դադարում օրհասական գոտեմարտին ըստ արժանվույն նախապատրաստվելու ձեռնարկումները։ Հօդս ցնդեցին անօրեն ու ամբարտավան թշնամու՝ մեր խրոխտ ամրոցը ճրագալույցին անակնկալ հարձակումով գրավելու բոլոր ճիգերը։ Թշնամին անցավ հյուծիչ պաշարման արյունաքամ անելով Հալիձորը անառիկ արծվաբույնը։
Առյուծասիրտ Մխիթարը՝ այծենակաճը ուսին, սևեռուն ու ակնդետ հայացքով հետևում էր անցուդարձին։ Մտասույզ ու ինքնամփոփ նստած՝ նա ծրագրում էր որոգայթներ լարել՝ հակառակորդին հանկարծակիի բերելու նպատակով։ Նա կծկտուր ինչ-որ բան մռլտաց, ապա ընդոստ շարժումով ոտքի կանգնեց, կարգադրեց ճեպընթաց սուրհանդակ ուղարկել Տաթև՝ Բայանդուր իշխանի մոտ։ Նոր էր Բայանդուր իշխանը իր կտրիճներով դուրս եկել Տաթևից, երբ երևաց գուժկանն ու լուր բերեց, որ թուրքերը շարժվում են Արարատի կողմից։ Իշխանը որոշեց կտրել ասկյարների ճանապարհը՝ կասեցնելով նրանց առաջընթացը։
Բառապաշար՝ պարզիր տրված բառերի իմաստները բառարանի օգնությամբ.
Աչառու-ուշադիր, լաջվարդ-երկնագույն, ծավի-բաց կապույտ, գծուծ-ժլատ, երկբայել-երկմտել, մամլել-սեղմել,ճզմել, կորով-ուժ եռանդ, համհարզ-թիկնապա, ապիկար-ապաշնորհ,անկարող, նվաղել-հյուծվել, աստվածարել-մեծարել, խայտալ-ուրախությունից թռչկոտել`թռվռալ, կարկառել-նշանավոր, ծանուցել-տեղեկացնել , երկնչել-վախենալ, երկյուղել, ընձյուղ-ծիլ,բողբոջ, իմաստակ-թերուս տգետ, թյուր-սխալ, հանգույն-նմանօրինակ, աշտանակ,-մոմակալ, ձեղուն-տանիք, ստահոդ-կեղծ, աղճատել-աղավաղել, ողորկ-հարթ, տամուկ-ծմակ, խրթին-բարդ, անամոք-չբուժվող, երերուն-տատանվող, գանահարել-ծեծել, ուստր-արու զավակ տղա, անպաճույճ-առանց զարդարանքի, ճապաղ-անբովանդակ։
Բառարանից գտնել տրված բառերի բացատրությունները:
Մրափել-քնել, ընկրկե-նահանջել, վեմ-ապառաժ, վիրապ-խոր փոս, խրամատ-հողապատնեշ, դժխեմ-դժնի, անագորույն-դաժան, աճապարել-շտապել, տապ-սաստիկ, շոգ, տենդ- Բարձր ջերմությամբ և դողով արտահայտվող հիվանդություն, դողէրոցք, ճողոպրել- փախչել, հովատակ-արու ձի, նժույգ, զամբիկ-էգ ձի, երիվար-հեծնելու ձի, ակնապիշ-ակնդետ, անքթիթ-ակնապիշ, աժդահա-վիթխարի, հսկա, ականավոր-հռչակավոր, ակնկոր-ամոթահար, ելարան-փայտե շարժական սանդուղք, դյութել-կաղարդել, գրավել,հմայել, դրվատել-գովել, պախարակել-վատաբանել, բիլ-երկնագույն կապույտ, լուրթ-բաց կապույտ, մով-կապույտ, հեծկլտալ-հեկեկալ, ործկալ-սիրտըբ խառնել, փխսելու զգացում, փղձկալ-լացը չզսպել, պոռթկալ լացել, չքմեղ-անմեղ, չնաշխարհիկ-գեղեցիկ, պատատուկ-փաթաթվող բույս, քամահրել -արհամարել , զրպարտել-անհիմն մեղադրել, հանդիմանել-կշտամբել,նախատել, նզովել-անիծել, պաղատել-աղաչել, ոստնել-ցատկել, գայթել-սայթաքել, ապաքինել-բուժել, առողջացնել, դարմանել-ապաքինել։
- Լրացրնել տեքստերում բաց թողած տառերը և կետադրել:
- Գտնել գոյականները, որոշել ՝որ հոլովով են դրված և ինչ հոլովման են ենթարկվում։
Տեքստ առաջին
Հռոմեցի զորավար` Մարկոս Անտոնիոսը, տիրելով Լիբիային և Եգիպտոսին, իր մեծաքանակ զորքով` արշավանք է սկսում պարթևների դեմ։
Անտոնիոսի մեջ` արարիչն ասես կուտակել էր մահկանացուներին բնորոշ բոլոր այպանելի գծերը, նա ուխտադրուժ էր, արնախում և փառասեր։ Այդ ինքնահավան ու ամբարտավան այրը` պարթևներից մի լավ ջարդ ստանալով, զորքերի փրկված մնացորդներով` մի կերպ ճողոպրում է, խուճապահար հասնում Հայաստան` օթևան խնդրելով հայոց արքա Արտավազդից։ Եթե լիներ խորամանկ դիվանագետ, հայոց թագավորն ինքն էլ մի վճռական հարված կհասցներ և վերջնականապես կջախջախեր վաղեմի թշնամուն` դաս տալով նրա հաջորդներին։ Բայց լինելով բանաստեղծ` մարդկային կարեկցանքի ու վեհանձնության մարմնացում, ոչ միայն չի ջախջախում մազապուրծ թշվառականին, այլև ապաստան է տալիս, ամբողջ ձմեռ կերակրում զորքի սովալլուկ մնացորդներին։ Մի երեկո Արտաշատի կիսաշրջանաձև թատրոնը` լեփ-լեցուն էր հանդիսականներով։ Այդ օրը բեմադրվելու էր Արտավազդի` Տիգրան Մեծին նվիրված թատերգությունը։ Դավադիրները` հենց թատերասրահում, ձերբակալում են արքային` Արտավազդին, տանելով Ալեքսանդրիա` կնոջ և որդիների հետ միասին։
Տեքստ երկրորդ
Խաչատուրը լուռ մոտեցավ պատուհանի կիսաբաց փեղկին։ Մութ էր։ Դրսից լսվում էր միայն` հորդացած անձրևի աղմուկը։ Ջրհորդանից թափվում էր պղտոր անձրևաջուրը…
Երևի այն երկրում էլ թխպոտ գիշեր է, և անձրև է գալիս, կամ էլ պարզկա գիշեր է` գարնան փայլփլուն աստղերով։ Տեսնես հիմա ի՞նչ է անում նանին։ Երևի քուրսու վրա ոսպ է փռել, և հոգնած աչքերով ջոկում է քարերը։ Հանկարծ դռան հետևից` ինքը կամաց կանչեր.<< Ես եմ, նանի, դուռը բաց>>։
Տիկինն զգաց, որ նա մտքերով հեռու էր։ Խաչատուրը` դողդոջուն ձեռքերը կրծքին, ակնդետ նյում էր ականակիր խավարին։ Եթե Խաչատուրը այդ րոպեին գլուխը շրջեր և նայեր տիկնոջը` կտեսներ այնպիսի հայացք, այնպիսի աչքեր, որ կմոռանար ցնորքը։ Բայց նա լուռ, անշարժ նայւոմ էր խավարչտին գիշերին։ Թվաց` լսեց շան խուլ կաղկանձ, և ասաց.
-Ինչքա՜ն միանման են հաչում շները…
2019-2020 ՈՒս տարի
W59.1) գավառական փոքրիկ քաղաքում ավտոմեքենա տարին մեկ է երևում, իսկ փողոցներում էլ մարդ չկա։
W60.1)ամեն մի,այսչափ, որքան, ինչպիսի
W61.2) Ինչքան ցավ եմ տեսել ես։
W62.3)ինչ է ասում այդ գիրքը և ինչէ բարբառում։
W63.3)ոչ մի, ուրիշ, քանի, ինչ-որ։
W64.2)Ինչպիսի միամիտ պարզությամբ նրանք ինչ բարի ճանապարհ ասեցին։ W65.1)Որևէ, ինչ-որ, մի քանի, երբևիցե։
W66.3)Արմանը դույլը դրեց եղեգնյա ծորակի տակ և որոշ ժամանակ անց ստուգեց, որ լցվոլուց հետո դույլը շուռ գա։
W67.2)մյուս,սյուն նույնքան միևնույն։
W68.1)Բյուրավոր ծաղիկների բույրը տարածվել էր անդնդախոր կիրճերում, ուր բարձրաբերձ լեռնաշղթաներից թավալգլոր գահավիժում էին ականակիտ աղբյուրները։
W69.2)Ես չգիդեմ ուր են տանում հեռավոր Ուղիների Ժապավեններն անհամար…
W70.3)ողջը,նույն, բոլորը, ամեն ոք, որոշյալ
W71.4)նա, քանիսը, ոչինչ, ինքը
W72.4)մեկմեկու, միմյանց, ով, ոմանք
W73.2)ուր, ինչու, ոչ մի, այս
W74.3)ինքը, դուք, ով, ես
W75.2)Մեր մոտից մինչեվ ձեզ մոտ ոտքի ճանապարհ է:
W76.3) Այնպես բարակ են ձեր մատերը, Տիկին…
W77.2)ոմն, մի, ուրիշ, այլ
W78.2)ոչ մեկը
W79.4)դարձող, լեռներում են, ժպտուն, դիմացել Է
Համապատասխան փոփոխություններով տեղադրիր նախադասությունների տակ եղած բառերը։ Վերլուծիր նախադասությունները, գծիր բարդ նախադասությունները։
Սամվելն առեր
1.Սամվելն առերևույթ տեղի տվեց, երբ մայրը հայտնեց, թե ինքն արդեն կազմել է ասպախումբը, և գիտակցաբար չհակառակվեց նրան, որպեսզի կասկածների տեղիք չտա:-բարդ ստորադասական
2.Ոստանա հովիտը մի երկայնաձիգ զորադաշտ էր՝ սեղմված Արտոս լեռան գրկում, որտեղ սփռված են բազում պատմական հուշարձաններ:-բարդ ստորադասական
3.Այգու դռնակը ճռռաց, ու հանկարծ ծառերի տակ երևաց կնոջ կապույտ գլխաշորը, լաջվարդ շապիկը: Դիլանը մի պահ նայեց ու հապշտապ պահվեց դռան հետևում:-բարդ համադասական
4.Սպարապետը թրծված էր բազում մարտերում, որոնցից միշտ հաղթանակած էր դուրս եկել՝ հագուրդ տալով իր ազատատենչ հոգու պոռթկմանը:-բարդ ստորադասական
5.Այդ գյուղի մարդկանց վարքն ու բարքը, նիստուկացը, երգն ու պարը ինձ ամեն անգամ հիշեցնում են ընդմիշտ կորած մի ժողովուրդ, որից սերել էի ես:-բարդ ստորադասական
6. Ներսես Մեծի միջնորդությամբ, ումից ակնածում էին մինչև իսկ Հռոմի կայսեր մերձաավորները, արյունահեղությունը դադարեց, և ձախողվեց անհագ զայրութից եռացող նախարարների մտադրությունը:-բարդ համադասական
Լրացրու տառերը, կետադրիր:
Կեսարը մի քանի վայրկյան լուռ ու մանրազնին նայում էր մի կետի, հետո գիրթ շարժումով վեր կացավ։
Չէ, այսօր ևեթ այդ ամբարտավան նեղմիտներին կպարտադրի, կստիպի ճանաչել իրեն արքա։ Ոչ ոք չի հանդգնի դեմ կանգնել իր որոշմանը. ժամանակն է՝ այդ թխամորթ բարբարոսները հասկանան՝ ինչ ասել է Կեսար։
Այո՛, և կարշավի, ճանապարհին խստորեն կպատժի անօրեններին պայմանագիրը ուխտադրժորեն խախտելու համար։
Երբ մտացածին պատկերներն անէացան, առօրեական կյանքը նրան առավ իր անհեթեթ հորձանքի մեջ։ Ճռնչացող ծխնիներով երկփեղկ դռների մեջ հայտնվեց ծառան՝ Բարդուղիմեոսը՝ արծաթե մատուցարանը ձեռքին։ Ընդոստ շրջվեց և տեսնելով ծառային՝ նշան արեց, որ մենակ թողնի իրեն։
Մնալով մենակ՝ նա հապշտապ հանեց գիշերազգեստը, հագավ երկար թեզանիքներով բաճկոնը, ոտքերը մտցրեց մույկերի մեջ։
Արտագրիր տեքստը, լրացրու բաց թողած տառերը, կետադրիր:
Քահան Մարիոնը` բարձրահասակ մարդ էր, հավատարիմ իր կոչման ու առաքելությանը: Հավատում էր Աստծուն և վստահ էր, որ հասկանում է նրա կամքը եվ խորհուրդները: Հաճախ էր ապաշխարհում, թեև իր վարքուբարքով` ավելի շուտ սրբակենցաղ հայրերին էր հիշեցնում: Նա այն մարդկանցից չէր, որոնք սիրում են կրկնել, թե անքնին են` Աստծու գործերը: Ընդհակառակը, քահանան վերլուծում էր բնության յուրաքանչյուր երևյթ, որոնում դրանց պատճառները, հաճախ օգտվելով` իր պատից պատ ձգվող որմնապահարանի գրքից: Նա այն կարծիքն էր, որ Արարիչն ամեն ինչ իր տեղում է ստեղծել : Վաղորդան ստեղծված է,որ մարդկանց բարի օր մաղթի, հորդառատ անձրև` հողը ջրելու է, իսկ գիշերը քնելու և ընդարմացած մարմինը հանգստացնելու: Կար սակայն մի բան,որ քահանան չքր ընդունում ու մերժում էր կատարելապես: Դա կինն էր ևսերը նրա նկատմամբ:
Արտագրիր տեքստը, լրացրու բաց թողած տառերը, կետադրիր:
Արիասիրտ հալիձորցիները դույզն-ինչ չէին կասկածում, որ անմատչելի և կորնթարդ ու բրգաձև լեռների միջև ծվարարծ իրենց արծվաբույնը անառիկ է ու անընկճելի։ Նրանք նախօրոք հայթայթել էին այն ամենը, ինչ որ անհրաժեշտ էր. խոտի ու մացառի խրձեր, եռացրած ջրով կաթսաներ. ահռելի որձաքարեր։ Զօրուգիշեր չէին դադարում օրհասական գոտեմարտին ըստ արժանվույն նախապատրաստվելու ձեռնարկումները։ Հօդս ցնդեցին անօրեն ու ամբարտավան թշնամու՝ մեր խրոխտ ամրոցը ճրագալույցին անակնկալ հարձակումով գրավելու բոլոր ճիգերը։ Թշնամին անցավ հյուծիչ պաշարման արյունաքամ անելով Հալիձորը անառիկ արծվաբույնը։
Առյուծասիրտ Մխիթարը՝ այծենակաճը ուսին, սևեռուն ու ակնդետ հայացքով հետևում էր անցուդարձին։ Մտասույզ ու ինքնամփոփ նստած՝ նա ծրագրում էր որոգայթներ լարել՝ հակառակորդին հանկարծակիի բերելու նպատակով։ Նա կծկտուր ինչ-որ բան մռլտաց, ապա ընդոստ շարժումով ոտքի կանգնեց, կարգադրեց ճեպընթաց սուրհանդակ ուղարկել Տաթև՝ Բայանդուր իշխանի մոտ։ Նոր էր Բայանդուր իշխանը իր կտրիճներով դուրս եկել Տաթևից, երբ երևաց գուժկանն ու լուր բերեց, որ թուրքերը շարժվում են Արարատի կողմից։ Իշխանը որոշեց կտրել ասկյարների ճանապարհը՝ կասեցնելով նրանց առաջընթացը։
Բառապաշար՝ պարզիր տրված բառերի իմաստները բառարանի օգնությամբ.
Աչառու-ուշադիր, լաջվարդ-երկնագույն, ծավի-բաց կապույտ, գծուծ-ժլատ, երկբայել-երկմտել, մամլել-սեղմել,ճզմել, կորով-ուժ եռանդ, համհարզ-թիկնապա, ապիկար-ապաշնորհ,անկարող, նվաղել-հյուծվել, աստվածարել-մեծարել, խայտալ-ուրախությունից թռչկոտել`թռվռալ, կարկառել-նշանավոր, ծանուցել-տեղեկացնել , երկնչել-վախենալ, երկյուղել, ընձյուղ-ծիլ,բողբոջ, իմաստակ-թերուս տգետ, թյուր-սխալ, հանգույն-նմանօրինակ, աշտանակ,-մոմակալ, ձեղուն-տանիք, ստահոդ-կեղծ, աղճատել-աղավաղել, ողորկ-հարթ, տամուկ-ծմակ, խրթին-բարդ, անամոք-չբուժվող, երերուն-տատանվող, գանահարել-ծեծել, ուստր-արու զավակ տղա, անպաճույճ-առանց զարդարանքի, ճապաղ-անբովանդակ։
Բառարանից գտնել տրված բառերի բացատրությունները:
Մրափել-քնել, ընկրկե-նահանջել, վեմ-ապառաժ, վիրապ-խոր փոս, խրամատ-հողապատնեշ, դժխեմ-դժնի, անագորույն-դաժան, աճապարել-շտապել, տապ-սաստիկ, շոգ, տենդ- Բարձր ջերմությամբ և դողով արտահայտվող հիվանդություն, դողէրոցք, ճողոպրել- փախչել, հովատակ-արու ձի, նժույգ, զամբիկ-էգ ձի, երիվար-հեծնելու ձի, ակնապիշ-ակնդետ, անքթիթ-ակնապիշ, աժդահա-վիթխարի, հսկա, ականավոր-հռչակավոր, ակնկոր-ամոթահար, ելարան-փայտե շարժական սանդուղք, դյութել-կաղարդել, գրավել,հմայել, դրվատել-գովել, պախարակել-վատաբանել, բիլ-երկնագույն կապույտ, լուրթ-բաց կապույտ, մով-կապույտ, հեծկլտալ-հեկեկալ, ործկալ-սիրտըբ խառնել, փխսելու զգացում, փղձկալ-լացը չզսպել, պոռթկալ լացել, չքմեղ-անմեղ, չնաշխարհիկ-գեղեցիկ, պատատուկ-փաթաթվող բույս, քամահրել -արհամարել , զրպարտել-անհիմն մեղադրել, հանդիմանել-կշտամբել,նախատել, նզովել-անիծել, պաղատել-աղաչել, ոստնել-ցատկել, գայթել-սայթաքել, ապաքինել-բուժել, առողջացնել, դարմանել-ապաքինել։
- Լրացրնել տեքստերում բաց թողած տառերը և կետադրել:
- Գտնել գոյականները, որոշել ՝որ հոլովով են դրված և ինչ հոլովման են ենթարկվում։
Տեքստ առաջին
Հռոմեցի զորավար` Մարկոս Անտոնիոսը, տիրելով Լիբիային և Եգիպտոսին, իր մեծաքանակ զորքով` արշավանք է սկսում պարթևների դեմ։
Անտոնիոսի մեջ` արարիչն ասես կուտակել էր մահկանացուներին բնորոշ բոլոր այպանելի գծերը, նա ուխտադրուժ էր, արնախում և փառասեր։ Այդ ինքնահավան ու ամբարտավան այրը` պարթևներից մի լավ ջարդ ստանալով, զորքերի փրկված մնացորդներով` մի կերպ ճողոպրում է, խուճապահար հասնում Հայաստան` օթևան խնդրելով հայոց արքա Արտավազդից։ Եթե լիներ խորամանկ դիվանագետ, հայոց թագավորն ինքն էլ մի վճռական հարված կհասցներ և վերջնականապես կջախջախեր վաղեմի թշնամուն` դաս տալով նրա հաջորդներին։ Բայց լինելով բանաստեղծ` մարդկային կարեկցանքի ու վեհանձնության մարմնացում, ոչ միայն չի ջախջախում մազապուրծ թշվառականին, այլև ապաստան է տալիս, ամբողջ ձմեռ կերակրում զորքի սովալլուկ մնացորդներին։ Մի երեկո Արտաշատի կիսաշրջանաձև թատրոնը` լեփ-լեցուն էր հանդիսականներով։ Այդ օրը բեմադրվելու էր Արտավազդի` Տիգրան Մեծին նվիրված թատերգությունը։ Դավադիրները` հենց թատերասրահում, ձերբակալում են արքային` Արտավազդին, տանելով Ալեքսանդրիա` կնոջ և որդիների հետ միասին։
Տեքստ երկրորդ
Խաչատուրը լուռ մոտեցավ պատուհանի կիսաբաց փեղկին։ Մութ էր։ Դրսից լսվում էր միայն` հորդացած անձրևի աղմուկը։ Ջրհորդանից թափվում էր պղտոր անձրևաջուրը…
Երևի այն երկրում էլ թխպոտ գիշեր է, և անձրև է գալիս, կամ էլ պարզկա գիշեր է` գարնան փայլփլուն աստղերով։ Տեսնես հիմա ի՞նչ է անում նանին։ Երևի քուրսու վրա ոսպ է փռել, և հոգնած աչքերով ջոկում է քարերը։ Հանկարծ դռան հետևից` ինքը կամաց կանչեր.<< Ես եմ, նանի, դուռը բաց>>։
Տիկինն զգաց, որ նա մտքերով հեռու էր։ Խաչատուրը` դողդոջուն ձեռքերը կրծքին, ակնդետ նյում էր ականակիր խավարին։ Եթե Խաչատուրը այդ րոպեին գլուխը շրջեր և նայեր տիկնոջը` կտեսներ այնպիսի հայացք, այնպիսի աչքեր, որ կմոռանար ցնորքը։ Բայց նա լուռ, անշարժ նայւոմ էր խավարչտին գիշերին։ Թվաց` լսեց շան խուլ կաղկանձ, և ասաց.
-Ինչքա՜ն միանման են հաչում շները…
2019-2020 ՈՒս տարի
Ինչպիս եմ ես վերաբերվում բարձրագույն կրթությանը:Իմ կարծիքով բարձրագույն կրթություն պիտի ստանան ընտրյալները `, ինչ ասել է ընտրյալ: Օրինակ մանկավարժական կրթություն — այս մասնագիտությունը պիտի ստանա այն մարդը ով ունի ծով համբերություն , երեխաների հանդեպ սեր, սիրում է սովորացնել և խրատել: Անկեղծասած ես չեմ կարող ստանալ այս մասնագիտությունը , ոչ թե նրա համար, որ չի բավարարում գիտելիքներս, այլ հենց այս պատճառով , որ ես չեմ համապատասխանում վերը թվարկվածին: Բարձրագույն կրթությունը մարդուն տալիս է միայն մասնագիտություն : Կրթվել մարդը կարող է ինքնուս գրքերի համացանցի և մեծերի ծորհուրդների շնորհիվ: Հիշում եմ տարական դասարանում մի բանաստեղծություն սովորեցինք `
Արհեստ սովորիր`
Մի լինի նազուկ
Արհեստն է մարդուն
Ոսկե բիլազուկ:
Ղ. Աղա
Անուն __Դայանա______ «_18_» __02__ 20 19 թ.
Ազգանուն ___Ադամյան____________
Գործնական աշխատանք
հայոց լեզու (11-րդ դաս.)
1․Ընտրել բառերը և տեղադրել համապատասխան տեղում՝ ենթարկելով փոփոխության: (2մ.)
ա) Արևելյան մի ____քաղաքի____՝ փոշոտ փողոցի ստվերոտ ___անկյուններից___ մեկում, ___միջօրեի______ շոգին ___պառկած էր __ մի ծերուկ դերվիշ:
(միջօրե, քաղաք, պառկել, անկյուն)
բ) Նա ____ոսկին_____ երկու ____հավասար______ մասի բաժանեց. Մի մասը փաթաթեց բրդյա կտորի մեջ և պահեց դուրս ցցված մի ________ժայռի _______ տակ, մյուսը նորից __պարկի____ մեջ լցրեց: (ժայռ, ոսկի, հավասար, պարկ)
2․Փակագծում տրվածներից ընտրել նախադասությանը համապատասխան բառը և ընդգծել: (2մ.)
ա) Այդ չարագույժ լուրից (խռովել, խռովվել) էր Այվազովսկու հոգու անդորրը:
բ) Սեփական գիտելիքի պակասի (զգացմունքը, զգացումը) կախված է ունեցած գիտելիքի ծավալից ու խորացումից:
3․ Տեղադրել բաց թողնված տառերը և կետադրել: (3մ.)
Նա դիմեց որդուն
Հայրենական տան դռները փակ են քո առաջ, որովհետև դու քո սրտի դռները փակեցիր խխճիդ ու հայրենիքիդ առաջ: Դու արատավորեցիր Արծրունիների պայծառ հիշատակը՝ արհամարելով քո ժողովրդին ու հավատը:
Ես քեզ կստիպեմ նվագել. անիծյալ գոռում էր նա դու ծախված ես թշնամուն:
4․ Փոխակերպել ուղղակի խոսքը՝ դարձնելով անուղղակի: (2մ.)
— Լռե՛ք, թողե՛ք՝ ասի այն, ինչ մտքում ունի, — սաստեց բանախոսը և ձայնի եղանակը փոխելով՝ ասաց օրիորդին. – կկամենայի իմանալ՝ ինչ էիք ուզում ասել մեր մասին:
Դասախոսը ասեց , որ լռեն եւ թողնեն որ խոսի ինչ մտքում կա` օրիրդին էլ ասեց ,որ կկամենար իմանալ թե ինչ էր ուզում ասել ինրենց մասին:
Նա ընկերներին հաճախ էր ասում.
— Եթե ամեն մեկս մի փոքր բան անի, բոլորս մի մեծ գործ արած կլինենք:
Նա ընկերներին հաճած էր ասում, որ եթե ամենքս մի փոքր բան անեինք, բոլորս մի մեծ գործ արած կլինեինք:
5․Գտնե՛լ, թե որ շարքերում են բառերը դասավորված այբբենական կարգով։ (2մ.)
1. այգաբաց, այգեբաց, այգեգործ, այգեգործություն, այգեպան
2. բախտ, բախտավոր, բակ, բաղադրիչ, բաղաձայն
3. թավիշ, թատերագետ, թարգմանել, թարթիչ, թիթեռ
4. լավատես, լավորակ, լեգենդ, լեռնային, լեռնալիճ
5. երանգ, երանելի, երաշխիք, երաշտ, երգ
6. զանգ, զավակ, զարդարել, զարմանալ, զբաղվել
7. կատու, կարապ, կղզի, հազար, հաղթել
8. անձնական, աստիճան, աստղ, աստղազարդ, աստղանիշ
9. գեղեցիկ, գետեզր, գերկարճ, գինեթաս, գիպս
10. ծանրորդ, կենցաղ, կղմինդր, համար, համարակալել
6․ Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են իրար հոմանիշ։ (2մ.)
1․Գովել, դրվատել, պախարակել, փառաբանել
2․ Բիլ, լուրթ, կապուտակ, լաջվարդ
3․ Հեծկլտալ, փղձկալ, ործկալ, արտասվել
4․Դժվար, դյուրին, բարդ, խրթին
- 7. Ո՞ր նախադասության մեջ էընկերբառը գործածված ուղիղ իմաստով։ (1մ.)
1․ Ես մի ընկեր ունեի՝ Լիպո անուով:
2․Ընկեր կդառնամ ես քո վշտերին…
3․Ջութակը միշտ նրա անբաժան ընկերն էր:
4․Ի վերջո կյանքի ընկերներ դարձան:
8․Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են նախածանցավոր։ (2մ.)
- Անստույգ, անպատիժ, անձավ, անծուխ
- Արտաքին, արտեզր, արտասահման, արտակարգ
- Գերազանց, գերծանր, գերարագ, գերեվաճառ
- Ենթագլուխ, ենթաշերտ, ենթակա, ենթամաշկ
9․ Ո՞ր շարքի բաղադրյալ հատուկ անունների միայն առաջին բաղադրիչն է գրվում մեծատառ։ (2մ.)
- ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ ՀԱՐՍՏՈՒԹՅՈՒՆ, ԱՍԵՂԻ ՀՐՎԱՆԴԱՆ, ՌՈՒԱՆԴԱՅԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ, ՍԱՏԱՆԱՅԻ ԿԱՄՈՒՐՋ
- ՍԱՆՆԻԿՈՎԻ ՆԵՂՈՒՑ, ՍԱՍԱՆՅԱՆ ՏՈՀՄ, ՊՈՒԵՐՏՈ ՌԻԿՈ, ՍԵԼԵՎԿՅԱՆ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆ
- ՍՊԻՏԱԿ ԾՈՎ, ՍԻՐԻԱԿԱՆ ԱՆԱՊԱՏ, ՍՄԲԱՏ ԳՈՒՆՍՏԱԲԼ, ՈՒՐԱՐՏՈՒԻ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆ
- ՏԱՎՈՒՇԻ ՄԱՐԶ, ՎՌԱՄՇԱՊՈՒՀ ԱՐՔԱ, ՀԱՂՊԱՏԻ ՎԱՆՔ, ՍՅՈՒՆՅԱՑ ԱՇԽԱՐՀ
10․ Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են գրվում միասին։ (2մ.)
1․ծուռտիկ(մուռտիկ), զին(ուժ), գետ(միջօրե), վերից(վար)
2․կարոտ(ախտ), ձեռք(բերում), ձայն(երիզ), կաթիլ(առ)կաթիլ
3․ծայր(ի)ծայր, որոտ(ընդ)ոստ, սարե(սար), առ(հավետ)
4․խաղող(օրհնեք), վաղուց(ի)վեր, գետ(անցում), ափ(հանում)
112
գործունեություն , կողմնորոշում , հակաճգնաժամային:
113
կենսագործունեություն ձեռնարկատիրություն, սահմանափակություն, տնտեսություն փոխհարաբերություններ եկամտաբերություն:
Տրված բարդ ստորադասական նախադասությունները փոխակերպե՛լ պարզի։
Զբոսաշրջիկները հասան հուշարձանին, որը կառուցվել է մեկ դար առաջ։
Զբոսաշրջիկները հասան հուշարձանին:
2. Այդ ամենն անշուշտ ձեռնտու կլիներ, եթե կարողանային ճիշտ կազմակերպել։
Այդ ամենն անշուշտ ձեռնտու կլիներ:
3. Բոլորին հայտնի էր, որ նա լա քանդակագործ է։
Նա լավ քանդակագործ է:
4. Երբ աշխատանքն ավարտեց, հավաքեց գործիքները։
Հավաքեց գործիքները:
5. Աղբյուրի մեղմ կարկաչը հանգստություն բերեց նրանց սրտերին, ովքեր եկել էին հեռու քաղաքից։
Աղբյուրի մեղմ կարկաչը հանգստություն բերեց նրանց սրտերին:
6. Ցանկանում էր անպայման գնալ, որպեսզի բերի իրեն անհրաժեշտ նյութերը։
Ցանկանում էր անպայման գնալ:
7. Ընտրել էր այն գրքերը, որոնք հետաքրքիր էին։
ընտրել ր հետաքրքիր գրքերը:
8. Բոլորը հավաքվել էին սրահում, որ դիմավորեն եկող հյուրերին։
Բոլորը հավաքվել էին սրահում:
9. Բոլորը նոր միայն իմացան, որ նա մրցանակ է ստացել։
բոլորը իմացան, որ նա մրցանակ է ստացել:
10. Նախքան աշխատանքը կսկսեր, մի քանի անգամ հաշվարկներ կատարեց։
Մի քանի ա
4.Ընդգծված բառերն ու բառակապակցությունները ուղղի՛ր:
Բացի աղջկանից,բոլորն ուզում էին ուրիշ քաղաք տեղափոխվել:
Սիրահարված եմ ձեր երկրին:
Հալվում, մաշվում էր հարազատ տան ու ընկերների կարոտից:
Կարոտում էր անգամ իրենց փողոցի ծառերին:
Ի՞նչ է նշանակում ընկերոջը դավաճանել:
Խոսքը վերաբերվում է քեզ ու քո ցանկություններին:
Ինչպե՞ս ես վերաբերվում նրանց:
Քույրս երրորդ դասարանում է:
Բաժակը ձեռքին էր, որ մտավ
Մարսը աղքատ է ջրով:
Շատ լավ է տիրապետում անգլերեն:
Բացի դրանից, ազատ ժամանակն ու արձակուրդն անցկացնում էր պրոֆեսորին ոչ սազական եղանակով:
Մուգ ակնոցների պատճառով աչքերդ չեմ տեսնում:
3.Կետադրի՛ր նախադասությունները:
Հույները ` ծովերի աստված Պոսեյդոնին եզ էին զոհաբերում , որպես ջրային տարերքի հզորության խորհրդանիշ:Քարակերտ ու կղմինդրածածկ փոքրիկ տունը, որպես շքեղ ապարանք առանձնանում էր գյուղի խարխուլ տների մեջ:Նկարահանող խցիկի մոտ` անփույթ կանգնած էր Ջեկը, իբրև իր արժեքն իմացող անփոխարինելի օպերատոր:
Տուփից` ուղիղ դեպի կինը դուրս թռավ թունավոր կանաչ օձը, իբրև դիպուկ նետված փետտրագնդակ:Իբրև` սուրացող շնաձկանը կպած խխունջներ, կառչել էինք վազող կենդանուց:Լեռների ու բլուրների մեծ մասը, որպես հրաբխային ժայթքման զավակներ վեր են նետված ստորերկրյա հզոր ուժերի կողմից:
2.Տեքստը մեկ նախադասությամբ փոխադրի´ր:
Սըր Ուոլթըր Ռլեյնը (անգլիացի պետական գործիչ և ծովագնաց) Ամերիկայից Անգլիա բերեց երկու բույս՝ կարտոֆիլն ու ծխախոտը: Հավանաբար, նա Անգլիայում առաջին ծխողն է եղել:
Մի երեկո, երբ աշխատասենյակում նստած իր ծխամորճն էր ծխում, հայտնվեց ծառան՝ մի նամակ ձեռքին: Վերջինս ծխող մարդ երբեք չէր տեսել և կարծեց, թե տերն այրվում է: Նա նամակը գցեց և ահաբեկված դուրս վազեց՝ գոռալով.
-Տերս այրվում է, տերս այրվում է, ծուխը դուրս է գալիս նրա քթից ու բերանից:
Հետո շտապ մի դույլ ջուր բերեց և տիրոջ վրա լցրեց: Վերջինս չհասցրեց անգամ բացատրել, թե ի´նչ է իր ձեռքինը:
Մի օր` մի անգլիացի պետական գործիչ, նստած ծխում էր, երբ նրա ծառան մտավ ներս և տեսավ , որ նա այրվում է մտածեց և արագ ջուր լցրեց վրան։
278.
Ա. Յուրաքանչյուրը երկու հաղթանակ շահեց:
Բ. Բոլորը երկու հաղթանակ շահեցին:
Ա. Յուրաքանչյուրը մի գրիք ստացավ:
Բ. Բոլոր հաղթողները մի-մի գիրք ստացան:
Ա. Յուրաքանչյուր ռոբոտ քսան հրահանգի էր ենթակվում:
Բ. Բոլոր ռոբոտներն էին քսան հրահանգի ենթարկվում:
Ա. Յուրաքանչյուր թզուկ հինգ խնդիր առաջարկեց:
Բ. Բոլոր թզուկնեը հինգ խնդիր առաջարկեցին:
Ա. Յուրաքանչյուր անկյունում յոթ քար շարի՝ր:
Բ. Բոլոր անկյուններում յոթ քար շարի՝ր:
281.
Ա. Այս տեքստի ասելիքն այն էր, որ պետք չէ միամիտ լինել և ճիշտ կատարել քո գործը:
Բ. Գողը փորձված էր, խորամանկ և սրամիտ: Պահակը միամիտ էր և անփորձ: Տանտերերը հարուստ էին և երբ իմացան, որ թալանվել են տխուր:
Գ. Դեպքերը տեղի էին ունենում գիշերը, հարուստի տանը:
Դ. Գողը ի նկատի ուներ, որ երբ առավոտյան տնեցինեը տեսնեն, որ թալանվել են ողբը ու լացը կսկսվի:
Պահակին թվաց, թե առավոտյան տնեցիները կիմանան տան տիրոջ մահվան մասին և ողբը ու լացը կսկսվի:
Ե, Զ. Սրամիտ գողը
Գիշեր, հարուստի տուն, գողը դուրս է գալիս պարկը շալակին:
Պահակը, նկատելով պարկը:
-Շալակի պարկում ի՝նչ կա և ո՝ւր ես տանո՞ւմ:
Գողը, հանգիստ բացատրելով:
-Տան տերը մեռել է և մեռնելուց անմիջապես առաջ ինձ պատվիրել է որոշ իրեր տանել եղբոր տուն:
Պահակը, կասկածելով:
-Ինչո՝ւ այդ դեպքում տնից ողբ ու՝ լաց չի լսվում:
Գողը:
-Հանգիստ սպասի՝ մինչև առավոտ, առավոտյան անպայման կլսես, թե տնեցիներն ինչպե՝ս ես ողբում ու լալիս:
Պահակը բաց թողեց գողին:
Առավոտյան, մեծատունն ու կինը ողբում են ու անիծում:
284.
Ա. այգեբաց– այգի+բաց- Խաղողի վազերը բացելը՝ հողից ազատելը:
այգաբաց-այգ+ա+բաց- Լուսաբաց
Բ. հայելի – հայել+ի – Ողորկ՝ հղկած մակերևույթ, որ ցոլացնում Է իր դիմացը գտնվող առարկայի պատկերը, մասնավորապես՝ հատուկ ձևով պատրաստած ապակի՝ իր անդրադարձումը տեսնելու, պատերը զարդարելու ևն համար:
հայացք– հայել+ացք -Հայելը, աչքերը մի բանի վրա ուղղելը, նայելը:
ծովահայաց– ծով + հայել + աց – Դեպի ծովը նայող, ծովի կողմն ուղղված:
Գ. ակնթարթ- ակն+թարթ – Շատ կարճ ժամանակամիջոց, վայրկյան:
ակնդետ-ակն+դիտել – Աչքերը մի կողմ դարձրած դիտելով:
ակնոց-ակն+ոց – Աչքերին դրվող զույգ ապակիներով սարած՝ տեսողությունն ուժեղացնելու կամ աչքերը փոշուց՝ արևից ևն պաշտպանելու համար:
Դ. քինախնդիր– քեն+ա+խնդրել – Քենը՝ վրեժը հանելու ձգտող, վրեժխնդիր:
վրեժխնդիր– վրեժ-խնդրել – Վրեժը լուծելու հետամուտ, վրեժի զգացումով տոգորված:
մանրախնդիր– մանր+ա+խնդրել – Մանրուքների ետևից ընկնող, բծախնդիր, չնչին բաների կարևորություն տվող:
խորազնին– խոր + ա + զննել – Խորապես զննող՝ քննող՝ վերլուծող:
273.
Ա. Սուրենին`ակումբի նախագահին կհամոզենք։
Բ.Սուրենին, ակումբի նախագահին կհամոզենք։
260
Մի անգամ Էնշտեյնին հարցրին, թե արդյոք դժվար են լինելու քննության հարցերը: Էնշտեյնը պատասխանեց, որ բոլորովին դժվար չեն լինելու և , որ տալու է նույն հարցերը, ինչ անցյալ տարի: Սակայն իր գործընկերն ասաց , որ եթե այդպես անի միևնույն պատասխանները կլսի: Էնշտեյնը ժպտալով ասաց, որ նա սխալվում է , որովհետև անցել է ուղիղ մեկ տարի, և միևնույն հարցի պատասխանները պետք է նույնը չլինեն, քանի որ այդ մեկ տարում գիտությունը հսկայական քայլերով առաջ է գնացել:
261.
Գայլը սպասում էր, որ այծյամը ննջեր, որ նրան բռներ և ուտեր: Այծյամը նրա միտքն իմացել էր ու չէր քնում օրեր ու օրեր, մինչև որ գայլն ինքը թմրեց ու նիրհեց: Այն ժամանակ եկավ առյուծն ու կերավ գայլին:
262.
Ծառին նստած սոխակը սկսեց դայլայլել բարձր ու երկարաձիգ: Հուսահատ օգնության կանչերը մեզ էին հասնում աղմուկի միջից: Միանգամայն հայտնվեցին իրիկնային յուրահատուկ ձայները՝ ռիթմիկ գվվոց ու բարձր, բեկբեկուն մռնչյուն: Քարացած նայում էր աղջամուղջային տերևների ու թփերի նախշին, կարծես առաջին անգամ էր տեսնում: Արահետը գնում էր դեպի գյուղը ոչ թե ուղիղ գծով, այլ շարունակ ծառերի մեջ գալարվելով: Սա այն հսկան է , որը հաղթեց դևերին ու հետ բերեց աղջկան: Տեսանք ավտոբուսի վարորդին, ով մեզ բերել էր:
263.
Տղան մոտեցավ արքայադստերը՝ չարաճճի գեղեցկուհուն: Զորքը պաշարում է Նինվեն՝ երկրի մայրաքաղաքը ու սպասում նոր հրամանի: Կինը բողոքում է իր Նազարից՝ ոչ ու փուչ մարդուց: Սաքոն՝ Նազարի հետ կռվողն էլ էր հարսանիքում: Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը թշվառ վիճակից՝ իր հայրենիք Իտալիայի: Ծերունին հաճախ էր Կարոյով՝ իր թոռնիկով հպարտանում:
264.
Ըստ ավանդության Արագած անունն առաջացրել են Արա անունն ու գահ բառը: Երբ մթնշաղի վերջալույսի ցոլքերը սկսում են մարել, Արագածին կանթեղի նման երկար ցոլք է կախվում: Ժողովրդից կոչված <<Լուսավորչի կանթեղը>> , որպես խորհրդանիշ հայոց հույսն ու երազանքն է համարվում: Մեր օրերին են հասել Արագածի լանջերի եվ ակունքների վրա կանգնեցված բերդերն ու եկեղեցիները:
265.
Բազմախոստում է կենդանիների աշխարհը և դրանից գիտնականները շատ սովորելու բան ունեն: Օձերի որոշ տեսակներ, որ անգամ շատ հեռու են լինում քամու կամ կրակի գոտուց, ջերմության հազարերորդական աստիճան փոփոխությանն արձագանքում են: Չղջիկն այնքան բարձր լսողություն ունի, որ իր ծղրտոցից երկու հազար անգամ ավելի բարձր աղմուկի մեջ էլ մոծակի բզզոցը լսում է: Արու թիթեռնիկն իր <<անտենայով>> իմանում է էգի տեղը նույնիսկ այն դեպքում, երբ նա հինգ կիլոմետր հեռու է լինում: Երբ գիտնականները թիթեռնիկի <<անտենայի>> ու չղջիկի լսողական ապարատի աշխատանքի սկզբունքը հասկանան , հնարավոր կլինի արտասովոր զգայուն ռադիոաստղադիտակներ ստեղծել: Իսկ դա հնարավորություն կտա լսելու ազդանշաններ, որոնց աղբյուրը ինչ-որ տեղ տիեզերքում է:
266.
Փակագծերի մեջ են առնվում լրացուցիչ տեղեկություն պարունակող նախադասությունները:
268.
Ֆլորիդայի ատոմային էլեկտրակայանի մի աշխատակացուհի պատմում էր. <<Անհավանական է, ռոբոտը բարձրացրեց ամուր սեղմած ձեռքն ու, անսպասելիորեն , սկսեց հարվածելով ինքն իրեն մասնատել>>: Նա ականատես էր եղել ռոբոտի <<ինքնասպանության>>՝ աշխարհում առաջին դեպքին: Էլեկտրոնային օգնականն ստեղծվել էր ատոմային էլեկտրակայանի ռեակտորներում տարբեր տեսակի սև աշխատանքներ կատարելո համար: Ռոբոտը, հավանաբար, հրաժարվել էր ինքն իրենից , երբ ատմակայանում որոշ ժամանակ աշխատելուց հետո իր համար հեռանկար չէր տեսել , կամ էլ հնարավոր է ,ուղղակի նրա էլեկտրական սխեմայի մեջ անսարքություն էր առաջացել:
269.
Նվարդը՝ ներս մտնողը, բժշկի դուստրն է: Ներս մտնողը՝ Նվարդը , բժշկի դուստրն է: Գանձերի կղզին՝ իր սիրելի գիրքը, նվիրեց ընկերոջը: Իր սիրելի գիրքը՝ գանձերի կղզին , նվիրեց ընկերոջը: Մեր հարևանուհին՝ Նոյեմ տատիկը, ութսունն անց առույգ կին է: Նոյեմ տատիկը՝ մեր հարևանուհին, ութսունն անց առույգ կին է: Խուստուփը՝ մեր դիմացի լեռը, երկար ժամանակ է ծածկված մնում ձյունով: Մեր դիմացի լեռը՝ Խուստուփը , երկար ժամանակ է ծածկված մնում ձյունով: Ծերունին իշխանին ՝ փառատենչ բռնակալին, պատմեց հուշարձանների մակագրությունների մասին: Ծերունին փառատենչ բռնակալին՝ իշխանին, պատմեց հուշարձանների մակագրությունների մասին: Նա առաջին անգամ տեսավ Օդեսան՝ ծովափնյա մեծ քաղաքը: Նա առաջին անգամ տեսավ ծովափնյա մեծ քաղաքը՝ Օդեսան: Խորասանի մեծ բանաստեղծի՝ Օմար Խայամի, զղջումն ու իմաստալից խոսքը Աստծուն լսելի եղան: Օմար Խայամի՝ Խորասանի մեծ բանաստեղծի, զղջումն ու իմաստալից խոսքը Աստծուն լսելի եղան:
270.
Մի առավոտ Բրունոյի հայրն ասաց, որ նրանք պետք է տեղափոխվեին մեկ ուրիշ քաղաք: Բրունոյի աչքերից արցունքները հոսեցին և նա ձայնը բարձրացնելով ասաց, թե ինչպես պետք է թողներ հարազատ քաղաքը , դպրոցը, ընկերներին և իրենց տունը: Սակայն հայրը չցանկացավ լսել նրան և նրանք մի քանի օր անց լքեցին իրենց քաղաքը: Բրունոն տեղափոխվեց մեկ այլ դպրոց , փոխվեցին ընկերները և իր շրջապատը: Նրա համար շատ դժվար էր նոր շրջապատին հարմարվելը , սակայն նոր դպրոցում իր նոր ընկերները օգնեցին և նեցուկ եղան նրան հարմարվելու նոր տեղին և նա սկսեց զգալ իրեն այնպես ինչպես հարազատ միջավայրում:
Վարժ․247
Ի տարբերություն երեխաների – տարբերվելով երեխաներից
Տարբերվելով կենդանիներից – Ի տարբերություն կենդանիների
Տարբերվելով աղջկանից – Ի տարբերություն աղջկա
Ի տարբերություն ինչ-որ մեկի – Տարբերվելով ինչ-որ մեկից
Տարբերվելով բոլորից – Ի տարբերություն բոորի
Բ
Ի տարբերություն իր հետ խաղացող երեխաների – տարբերվելով իր հետ խաղացող երեխաներից
Տարբերվելով վայրի կենդանիներից – Ի տարբերություն վայրի կենդանիների
Տարբերվելով ուժեղ աղջկանից – Ի տարբերություն ուժեղ աղջկա
Ի տարբերություն հիվանդ երևակայությամբ ինչ-որ մեկի – Տարբերվելով հիվանդ երևակայությամբ ինչ-որ մեկից
Տարբերվելով գյուղում ապրղ բոլորից – Ի տարբերություն գյուղում ապրղ բոորի
Գ
Ի տարբերություն վայրի կենդանիների՝ վարժեցրած կենդանիները վտանգավոր չեն:
Նա շատ ինքնատիպ էր՝ տարբերվելով հիվանդ երևակայությամբ ինչ-որ մեկից
Արմենը, տարբերվելով գյուղում ապրղ բոլորից, չգիտի լոլիկ աճեցնել:
Վարժ․249
Մնում էին
Կորչում էին
Բարձրանում էին
Հասնում էին
Վարժ․236
ամրացրեցի, ամրացրեցիր, ամրացրեցինք , ամրացրեցիք
արածացրեցի, արածացրեցիր, արածացրեցինք , արածացրեցիր
մեծացրեցի, մեծացրեցիր, մեծացրեցինք, մեծացրեցիք
ձանձրացրեցի, ձանձրացրեցիր, ձանձրացրեցինք, ձանձրացրեցիք
թռցրեցի, թռցրեցիր, թռցրեցինք, թռցրեցիք:
Վարժ․246
Գլուխը, որդուն, գլուխն, ինքն, հեփեստոսը, գլուխը, դիցուհին, վահանն, նիզակը, Օլիմպոսը, Աթենասն, հերոսնելին, քաղաքները:
Վարժ․229
ոներ, կենդանիներից զուրկ:
Այդ մարդը խելքից զուրկ էր:
Լեռնային մասում աղքատ անտառներ կան:
Հայաստանը հարուստ հանածոներ ունի:
Վարժ․230
Նա; Իր; Իր; Ինքը; Իր; Իր; Նրան; Ինքը; Նա; Իրենով; Նա; Ինքը; Նրան; Նա; Ինքը; Նրա
Վարժ․231
Հակակարծիք, անդրադարձ, արտագրե,տարադասել, վերագրել,
Վարժ․232
Իմ սիրած վայրը Մանկական երկաթուղին է: Այնտեղ մարդիկ զբոսնում են : Ես սիրում եմ այդ վայրում լինել աշնանը, որովհետև աշնանը այն ավելի գեղեցիկ և հեքիաթական է թվում:
Վարժ․233
գրվել, ծեծվել,թրջվել, տաշվել, վրդովվել, կապվել, սպանվել, նկարվել,կեղտոտվել:
Վարժ․221
Ինքնագոհ, խորամանկ հայացքով կատուն խոսելիս ագահորեն լպստում է շուրթերը: Ներս է մտնում բնակարան, տեղում կանգնում ու երկար հոտոտում է: Ինքն ինեն ասում է, որ էլ մկան հոտ չի գալիս:Նստում է սեղանի մոտ, որ ճաշի: Հետո բացում է պահարանի դրները, բայց ուտելու բան չի գտնում: մտածում է. «Տանտիրուհին ասում էր, թե մեր հավերը հիվանդացել են: Գնամ, տեսնեմ»: Պահարանից հանում է մի ճերմակ խալաթ, հագնում ու դուրս գալիս: Ներս են մտնում հավերը, կողք կողքի շարվում թախտին, տխուր սպասում ինչ-որ բանի: Զրուցում են, թե ինչու հիվանդացան: Մտնում է կատուն և հարցնում, թե ինչ է պատահել: Երկրորդ հավը վստահում է կատվին, բայց առաջին և երրորդ հավերը հիշեցնում են, որ իրենց ընկերուհուն կատուն կերել էր: Կատուն հեռանում է:
Վարժ․222
Կշռադատում, հաղորդիր, վերջացավ, սայթաքեց, վարսերից:
Վարժ․223
Դռագոյի տարեդարձն էր նա հրավիրել էր բոլոր ընկերներին: Հյուրերի մեջ էր նաև հայտնի կատակերգու Ալեքսը: Ամենինչ շատ ուրախ էր: Բոլորը հավաքվել էին Ալեքսի շուրջը: Ուրախ կատակներ էին անում: Հանկարծ հյուրերից մեկը վեճ սկսեց: Ալեքսը դրանից շատ վրդովվեց: Նա կտրուկ տեղից վեր կացավ և դուրս եկավ սենյակից: Դռագոյի ընկերուհին, տոնը չփչացնելու համար, արագ երաժշտություն միացրեց և բոլորին հրավիրեց պարելու: Ալեքսը տան մոտ բակում կանգնած զղջում էր իր բարկության համար: Հետո որոշեց վերադառնալ: Վերադարձը բոլորի համար անսպասելի էր: Բայց նրանք մի պահ քարացան ու հանգիստ շարունակեցին պարել:
Վարժ․224
Զինախաղ- խաղաթուղթ, խաղամոլ- մոլասեր, պարտատեր- տիրամայր, քեռակին- կնամեծար, լիալուսին- լուսնահաչ, ցայգալույս- լուսաբաց, հաստակազմ- կազմագլուխ, աստղալույս- լուսամուտ, ակնահաճո-հոգեհաճ:
Վարժ․225
Հնարավոր է երեք ձևով:
վարժ․226
Հնարավոր ձևերով վերադասավորեցի:
Վարժ․219
Կարգադրությամբ – ըստ կարգադրության, կարգադրության համաձայն
Նախասիրություններով – ըստ նախասիրությունների, նախասիրությունների համաձայն
Որոշմամբ – ըստ որոշման, որոշման համաձյն
Պատասխաններով – ըստ պատասխանների, պատասխանների համաձայն
Դիմումով – ըստ դիմումի, դիմումի համաձայն
Պատմածով – ըստ պատմածի, պատմածի համաձայն
Խնդրանքով – ըստ խնդրանքի, խնդրանքի համաձայն
Ըստ որոշման՝ նա մեկնեց գործուղման:
Դիմումի համաձայն՝ ազատվեց աշխատանքից:
Նա մեղավոր չէր՝ ըստ պատմածի:
Վարժ․216
Գոհացրի Գոհացրինք
Գոհացրիր Գոհացրիք
Գոհացրեց Գոհացրին
Վստահեցրի Վստահեցրինք
Վստահեցրիր Վստահեցրիք
Վստահեցրեց Վստահեցրին
Փակցրեցի Փակցրեցինք
Փակցրեցիր Փակցրեցիք
Փակցրեց Փակցրեցին
Թթվեցրի Թթվեցրինք
Թթվեցրիր Թթվեցրիք
Թթվեցրեց Թթվեցրեցին
Դարձրեցի Դարձրեցինք
Դարձրեցիր Դարձրեցիք
Դարձրեց Դարձրեցրին
Վարժ․215
Հին Հւոնաստանում ապում էր մի մարդ: Նա շատ բամբասկոտ էր: Գաղտնիքներ տանել-բերելով՝ փչացնում էր բորլորի կյանքը: Զևսը, բարկանալով այդ մարդու վրա, հրամայեց ագռավներին, որ որպես պատիժ, նրա լեզուն պոկեն և տարան Զևսի մոտ: Զևսն ասաց մարդուն, որ լեզուն կվերադարձնի այն դեպքում եթե մարդը այլևս չբամբասի: Մարդը համաձայնվեց: Զևսը լեզուն վերադարձրեց, բայց զգուշացրեց, որ եթե հանկարծ նորից բամբասի, այս անգամ ագռավներն աչքերը կհանեն:
Իմ գործի վայրում մի աշխատակից ուենք Արամ անունով: Իր հետ ինր էլ պատահի, ինչ վիճակում էլ հայտնվի, իր ճարար լեզվի շնորհիվ կարողանում է իրավիճակից դուրս գալ: Արամի դեպքում են ասում՝ լեզուն չլիներ՝ ագռավներն աչքերը կհանեին:
Վարժ․217
Հարմար էր երկրորդ ձևը՝ ներկա ձև
Վարժ․213
Մնում էին
Կորչում էին
Բարձրանում էին
Հասնում էին
Վարժ․210
Գլուխը, որդուն, գլուխն, ինքն, հեփեստոսը, գլուխը, դիցուհին, վահանն, նիզակը, Օլիմպոսը, Աթենասն, հերոսնելին, քաղաքները:
Վարժ․208
Պահել է- խնամել է, թաքցնել է:
Բրնել էր- պահել:
Շրջեց- թեքել, զբոսնել:
Իմացավ- հասկացավ, սովորեց
Նոր -հիմա
Բաժանեց- կիսեց
Վարրժ․
Ես սիրում եմ տարբեր գործեր անել:
Անտառում եմ ապրում:
Աղացով ձուկ եմ աղում:
Աները հյուր եկավ:
Վարժ
Համոզվել էիրն, հաշվի չառնող, հիվանդանում էին, մահանում, առաջանում է, հին ժամանակներից, վախ, դրսևորվել էր:
Վարժ
Փոքրասիական, մասնակցում էին, մարդահաս, բարձրարժեք, ընծայել, ոսկեձույլ, ավարտվեց, մարմարակերտ, նրբագեղ, եփեսոսցի, քանդվեց, այրել, մոռանալ, պատմագիր, ոճրագործ:
Վարժ
Ֆրանց Կաֆկան ասել է. «Ճիշտ ճանապարհն անցնում է ճոպանի վրայով, որը ոչ թե բարձրության վրա են ձգել,այլ՝ համարյա գետնի: Կարծես ավելի շատ սայթաքում եմ, քան անցնուն դրա վրայով»:
Ֆրանց Կաֆկան ասել է. «Իսկական հակարակորդն անսահման արիություն է ներշնչում»:
Բենն ասել է. «Ճշմարտությունւ կփո;ի արվեստը»:
Վարժ․200
Քաղցր հնչող, քնքուշ շրշացող, բարի հնչող, դառը հնչող:
վարժ․201
Մի խաղաղ երեկո մենք ընտանիքով ճաշում էինք գյուղի ամառանոցում: Հանկարծ անտառի կողմից ուժեղ ձայն լսվեց: Ես ու իմ ամուսինը անհանգստացած մոտեցանք դեպի ձայնի կողմը: Ինչքան էլ չորս կողմը նայեցինք, ոչինչ չերևաց: Անսպասելի ծառի վրայից ուղիղ մեր դիմաց հայտնվեց մի հրեշանման արարած: Մենք վաղից բնազդաբար գորացին: Մեծ արագությամբ վազեցինք դեպի ամառանոց: Բբակում խաղացող երեխաներին արագորեն տեղավորեցինքմեքենայի մեջ: Մի ակնթարթ չանցած՝ հրեշը հայտնվեց ուղիղ մեքենայի դիմաց: Երեխաներից ամենափոքրը, ում ձեռքին լույսերով խաղալիք կար, վախից սեղմեց կոճակը: Խաղալիքի լույսերը վառվեցին, ու հրեշն սկսեց ցնցվել: Վերջապես այդ հրեշը մի վերջին անգամ ցնցվեց ու կանգ առավ: Փրկված ենք:
Վարժ․194
Ա. Արագավազ, անցուդարձ, մորթազերծ, մազակալ, ոսկեպատ:
Բ. Բեռնակիր, սուսերամարտ, արծաթապատ, ուղեկից, հողաթափ, էլեկտրակայան:
Վարժ․195
Գայլերը ապրում են անտառներում, և մարդիկ քանդում են անտառները:
Ես սոված եմ, ու ճաշարանները փակ են:
Մենք կարող ենք քննությունը լավ հանձնենք, կամ ապագա չի լինի:
Ես սիրում եմ երգել և նկարում եմ
Ես իմ ընկերուհու հետ խոսում եմ օնլայն ու նաև շփվում եմ իրական կյանքում:
Մենք կարող ենք գիշերը նայել երկնքի աստղերին կամ կարող ենք առավոտյան նայել մեր աստղին՝ արևին:
Վարժ․196
Լուսնի,,,,,,,,,, բազմաթիվ են: Դեռևս………… կան: Այդ քարայրներից………..գրավում: Այդտեղ…………….լինել: Ռուս……….. խոսել»: Եթե………… վկայել: Ինչ……………….. ճծմատությունը:
Վարժ․197
Արամի ընկերոջ՝ Արամի ծննդյան տարեդարձն էր: Արամը որոշեց Արամին զարմացնել իր անակնկալով: Արամը գիտեր, որ ընկերը կենդանիներ և հատկապես շներ, շատ է սիրում: Բայց նա մի կարևոր բան չգիտեր. Արամը շներից ալերգիա ուներ: Լաբրադոր ցեղատեսակի շնիկ և առանց երկար-բարակ մտածելու, շատ բարձր տրամադրությամբ գնաց Արամենց տուն: Արանը դուռը բացեց և մի վայրկյան չանցած՝ սկսեց փռշտալ: Արամը, ուշադրություն չդարձնելով ընկերոջ փռշտոցներին, շնիկոց արկղիկը դվեց ընկերոջը: Արամը ավելի վատացավ և սկսեց ուժեղ հազալ: Ստիպված եղան արամին տեղափոխել հիվանդանոց, որտեղ պարզվեց, որ դա ալերգիա է: Արամն իրեն շատ վատ զգաց, քանի որ ընկերոջ ծննդյան օրը փչացրեց:
Պետք չէ որևէ գործ առանց մտածելու սկսել:
Վարժ․198
Բարձրաբերձ, բարեմիտ, վատահամբավ, դյուրաթեք, խաժակն,կենսասեր, հանրաճանաչ, կենսուրախ,հրակայուն:
Վարժ․199
Ուրանալ- գաղափարը, զինակիցներին, սկզբունքները, ընկերներին, տունը:
Մոռանալ- զինակիցներին, սկզբունքները, ընկերներին, թշնամում, հայրենիքը, տունը:
Դավաճանել- գաղափարը, զինակիցներին, սկզբունքներին, ընկերներին, հայրենիքը:
Դավ նյութել-զինակիցների դեմ, ընկերների հանդեպ, թշնամու դեմ, հայրենիքի հսնդեպ:
Վարժ․135
Թեկուզ ես դուռը բացել էի , այնուամենայնիվ նա ներս չմտավ։
Թեպետ ես սիրում եմ երգել, սակայն երգով չեմ զբաղվում։
Չնայած ամեն բան կարգին է, բայց ես ինձ վատ եմ զգում:
Թեև ամեն ինչ լավ էր, բայց և այնպես ես ուզում էի վերադա առաջին խաղաղ դաշնագի։
Վարժ․137
Իմանալ-իմաց տալ
Բարկանալ-բարկացնել
Տեսնել-տեսնել տալ
Զգալ-զգացնել
Վարժ․138
Պիտի պահեր պիտի դներ
Չէին խրվում էին
Հնարել էր
Պատրաստել են
Ուներ կշռում էր
Հափշտակել էին
Ընկավ թափառեցին
Որպես լավ սովորող աշակերտուհի ինձ մեկ այլ գիրք տրամադրեցին:
Ես թակեցի դուռը, որպեսզի կարողանամ ներս մտնել:
Վարժ․142.
սահմանել-կարգել,հաստատել, որոշել,
հափշտակել-խլել,կորզել, շորթել,
թեքվել-կքվել,խոնարհվել, ճկվել, հակվել, կռանալ, ծռվել
հոշոտել-բզկտել,ծվատել, պատառոտել, գզգզել,պոկել
քամուն տալ-ծախսել, մսխել, շռայլել:
Վարժ․144.
Վաղը երեկոյան մարզասրահում մրցելու են մյուս թիմերը:
Եկել եմ ձեզ այստեղ հայտնելու վատ նորությունը:
Անհանգստացող սիրտը կարողանում է նաև տեսնել:
Վարժ․145.
ծառերի տեսակներ-ծառատեսակներ
պաշտպանվելու տեղ փնտրելիս-որոնել
հեռու գնալ-հեռանալ
կանաչով պատել-կանաչապատել
քաղաքում բնակվողներ-քաղաքաբնակներ
փայտի նյութ-փայտանյութ
արտադրանքի տեսակ-արտադրատեսակ
Վարժ․147
Ես քեզ սիրում եմ,այլապես չէի ների:
Ոչ թե նա էր սխալ գործել ,այլ իր ընկերը:
Ոչ միայն ես էի գնացել խնջույքին,այլև իմ ընկերները:
Վարժ․150
Նա ոգևորությունից ձայնը գլուխը գցած երգում է:
Սովորելու համար եկել ես մեր քաղաքը:
Իր իրերրից որոշները վերցնելու համար նավաստին հայտնվեց նավամբարում:
Իմ հարցից նա կարծես թե մի քիչ շփոթվեց:
Վարժ․151
«Ալոն» աշխարհում ամենատարածված բառերից է և գործածվում է հեռախոսային խոսակցությունների ժամանակ:«Ալոն»շատ ավելի հին է քան հեռախոսը:Մինչև հեռախոսի գյուտն այդ բառը նավերի վրա է օգտագործվել ՝ խոսափողով կանչերի ժամանակև նշանակում է «լսում եմ»:
Վարժ․152
Վաղուց է հուզել-միշտ է հուզել
մինչև հիմա- մինչև այդ օրը հաջողությամբ էին վերջացել
Վերջերս-մի անգամ
Այժմ-այդ ժամանակ
Վվարժ․153
Անցյալ դարի վերջին վիեննացի աստցագետ Պալիսը հայտնաբերեց նոր աստղակերպ:Գիտնականն աստղագիտական հզոր գործիքներ ձեռք բերելու միջոցներ չուներ:
-Ես հայտնաբերեցի ,որ վաճառում եմ նոր երկնային մարմնի անուն տալու իրավունք:
Իսկույն հայտնվեց գնորդը:Դա բարոն Ալբերտ ֆոն Ռոդշիլդն էր :Միլիոնատիրոջ ցանկությամբ աստղակերպ անվանվեց նրա կնոջ՝Բետինայի անունով:
Վարժ․154
Ամեն գարուն հզոր վարարումներով շրջապատը հեղեղելով,քաղաքի հին թաղամասերն ու խուլ փողոցներն ընկած՝Օբը, Ենիսեյն ու Լենան շատ մեծ քանակությամբ ջուր են տանում դեպի Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս:
Քաղաքի հին թաղամասերն ու խուլ փողոցներն ընկած՝հանդուգն երիտասարդ ինժեները, նախագծի ընձեռած բոլոր հնարավորությունները ծանրութեթև անելով,տասնմեկ տարի շարունակ փաստեր ր հավաքում:
Հանիբալի զորքը երկու օր կանգ առավ Ալպերի բարձունքներում՝թափառումներից ու վերելքի ժամանակ կրած տառապանքից ուժասպառ եղած՝քաղաքի հին թաղամասերն ու խուլ փողոցներն ընկած:
Վարժ․155
Վախեցնել տալ-վախեցնել
խոսել տալ-խոսեցնել
բարկանալ տալ-բարկացնել
ապրեցնել տալ-ապրեցնել
նախանձել տալ-նախանձեցնել
բանեցնել տալ-բանեցնել
հայտարարել տալ-հայտարարեցնել
անել տալ-անեցնել
ցավեցնել տալ-ցավեցնել
ափոսել տալ-ափսոսեցնել
սիրել տալ-սիրեցնել
պայթեցնել տալ-պայթեցնել
խեղդել տալ-խեղդեցնել
Վարժ․156
Աղավնին հավատարիմ է:
Խաղաղասեր աղավնին չափազանց հավատարիմ է:
Հնդիկներն են կառուցել քաղաքը:
Աշխատասեր հնդիկներն են կառուցել այս հին քաղաքը:
Ինկերն արհեստական կղզիներ էին սարքում ջրագռավների համար:
Ինկերը արհեստական կղզիներ էին սարքում հիվանդ ջրագռավների համար:
Վարժ․157
Անծանոթ ,գունզգույն առարկայի վրա ինչ-որ դուռ բացվեց:
Տղաները՝ուրախ թափահարելով ձեռքերը ողջունեցին հյուրին:
Վարժ․158
վրա աչք պահել-նայել
տեղն ու տեղը -միանգամից
դուրս գալ-հեռանալ
խելքին մոտ չէ-անհավատալի է
փորները լցնել-լափել
լույս ընկնել-հայտնվել
պատրաստություն տեսնել-նախապատրաստվել
մեկ էլ տեսար-հանկարծ
մաս-մաս լինել-զատվել
Վարժ․160
Մայր մտնող արևի շողերը տաքացան:
Աղավնիները իրար առաջ պարծենում էին իրենց գեղեցկությամբ:
Մերթ լայն բացում էին շագանակագուն թևերը ու մերթ խոնարհվում:
Տարօրինակ բամբ ձայեր էին արձակում:
Վարժ․161
Գլխակեր — ուտել
Հեռագնաց-գմալ
Զուգընթաց — ընթանալ
Սրճաղաց-աղալ
Հեռուստացույց-հեռու
Աստեղածին-այստեղ
Անվանել-անուն
Վարժ․165
Իմ ծովը գցած նամակը արդեն մոտեցել է ափին։
Սա պատմություն է այն մասին , որ ամեն մարդ կարող է հասնել իր երազանքին։
Արդեն շատ հեռու եք մի մյանցից , երկուսդ էլ տանջվում եք:
Դուք դեռ կլսեք այդ հայտնի մարդկանց մասին:
Վարժ․166
Մարգարը տաղտակամածից նայեց ծովեզրի լեռնաշղթային:
Ամռան շոգին , երբ արևն այնքան մոտ է, ջերմությունը շատ, երբ շները շոգից ստվերում պարկում են, լեզուն հանած դնչին տալիս, առվի եզերքին միշտ էլ կարելի է տեսնել Լառ-Մարգարի ՝ ոտքերը մինչև ծնկները բաց, գլխին մի սպիտակ շոր, բահն ուսին:
Ամռան շոգին միշտ էլ կարելի է տեսնել Լառ-Մարգարին:
Լուսնյակ գիշերներին, երբ գյուղը քնած էր բեզարած մրափով, հովն սառնություն էր բերում ցերեկվա շոգից խանձված դաշտերին, լուսնյակ գիշերներին, երբ բարդու վրա իր բնի մեջ հանգստանում է արագիլը, որ լուսաբացին Լառ-լառ թևերը փռած իջնի ճահճուտի վրա, Լառ-Մարգարը մինջև լուսաբաց աշխատում էր:
ԲԱՌԵՐԻ ՈՒԺԸ. ՓՈՐՁԻՐ ԱՅԼ ԿԵՐՊ (Օշո)
Այն մասին, թե ինչ փոփոխություններ կարող է բերել բառերի ուժը, պատմում է այս փոքր, բայց շատ ազդեցիկ պատմությունը:
Մի կույր մարդ նստել էր շենքի աստիճանին: Նրա ոտքերի մոտ դրված էր համարյա դատարկ գլխարկը և մի տախտակ՝ հետևյալ գրությամբ. «Ես կույր եմ, խնդրում եմ, օգնեք»: Մոտերքով անցնող մի մարդ նկատեց կույրին և տեսավ, որ գլխարկի մեջ ընդամենը մի քանի մանրադրամ կա: Նա նույնպես գումար գցեց գլխարկի մեջ, բացի այդ առանց թույլտվության վերցրեց տախտակը, գրեց դրա վրա նոր խոսքեր և առանց որևէ բան ասելու հեռացավ:
Օրվա վերջում գլխարկը լիքն էր դրամներով: Երբ անծանոթը վերադառնում էր տուն, կույրը ճանաչեց նրան քայլերից, ձայն տվեց նրան և հարցրեց, թե ինչ էր նա գրել տախտակի վրա.
– Ես չեմ գրել ոչ մի բան, որ չհամապատասխաներ իրականությանը: Ես պարզապես գրել եմ ճշմարտությունը մի փոքր այլ տարբերակով,-պատասխանեց մարդը և հեռացավ:
Կույրը դեռ երկար ժամանակ մատներով շոշոփում էր տախտակի մակերևույթը, մինչև հասկացավ. տախտակի վրա գրված էր.Արդեն գարուն ա բայց ես չեմ տեսնում այն:
1. Ուղղիր տեքստում ուղղագրական սխալները:
Անթափանց, սրթսրթացնող խոնավությամբ թաթախված էր օդը: Ցուրտ գիշերով Օխոտյան ափի ողջ երկայնքով մղվում էր երկու ըմբոստ տարերգի անհաշտ ըմբիշային պայքարը. Ցամաքը խոչընդոտում էր ծովի առաջընթացը, ծովը չէր դադարում անընդհատ ցամաքի վրա հարձակվելուց, մակընթացությունից:
2. Որ բառերում անհրաժեշտ է, գրիր յ :
1. Իսրայել, Կարոյի, միություն, կրիա
2. հայելի, Ռաֆայել, գաիսոն, նյարդ
3. բամիա, վերարկուի, ծիածան, երգեի
4. միմիանց, օվկիանոս, միլիարդ, ժանյակ
3. Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են գրվում գծիկով:
- ալ-կարմիր, բուք-բորան, դեփ-դեղին, կողք-կողքի
- վերև ներքև, դեմ-դիմաց, դեսից-դենից, մանր-մունր
- գիշեր-ցերեկ, ոչ ոք, ստեպ-ստեպ, տուն-թանգարան
- ժամ պատարագ, գնացող-եկող, պատեհ-անպատեհ, առոք-փառոք
4. Որտեղ անհրաժեշտ է, գրիր մեծատառով:
1. Խրիմյան հայրիկն ասաց, որ վաղը ևեթ կկարգադրի, որ Մասիսի հողից, Երասխի ջրից ու Հայաստանի ծաղիկներից մի քիչ վերցնեն և ուղարկեն Վենետիկ:
2. Հայաստանի գրեթե բոլոր քաղաքները` Վան, Բագավան, Կարին, Երվանդաշատ, Վաղարշապատ, Նախիջևան, Արտաշատ, բռնված էին պարսից զորքով
3. Վրաց Միհրդատ թագավորը Վարդանի համհարզին ընդունեց պալատի վեհաշուք դահլիճում թարգմանի ներկայությամբ:
Վարժություն 1։ Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել յուրաքանչյուր հոլո-
վով դրված գոյականները։
Լորը մեր ժողովրդի սիրած թռչուններից է։ Դեռևս միջին դարերում հայ21
մանրանկարիչները այդ անմեղ ու գեղեցիկ թռչունին անմեռ գույներով նկարել են
մագաղաթյա գրքերի լուսանցքներում և գլխազարդերի մեջ։ Հիշատակենք 1280
թվականին Կիլիկիայում Պողոս գրչի ձեռքով գրված մի Ավետարանի ծաղկազարդ
խորանը, որի վրա խոտերի և տերևների մեջ լորեր են կանգնած՝ կտուցները
բացած կանչելիս։ Մեր ժողովուրդը իր այդ սիրելի թռչնակի մասին տաղեր է
հորինել ու երգել դարեդար։
Ուղղական- Պողոս, լորեր, տաղեր
Սեռական- ժողովրդի, գրքերի, գլխազարդերի, գրչի, Ավետարանի, խոտերի, տերևների, թռչնակի
Հայցական- լորը, խորանը, կտուցները
Բացառական- թռչուններից
Տրական- թռչունին, թվականին,
գործիական- լուսանցքներում, տերևների մեջ
Վարժություն 2։ Հոլովե՛լ քաղաք, սենյակ, ծառուղի, թերակղզի բառերը
(եզակի և հոգնակի)։
քաղաք, քաղաքը քաղաքի, քաղաքից, քաղաքում, քաղաքով
քաղաքներ, քաղաքները, , քաղաքների, քաղաքներում, քաղաքներով
սենյակ, սենյակի, սենյակը, սենյակով, սենյակում, սենյակից
սենյակներ, սենյակներում, սենյակները, սենյակներով, սենյակներից
ծառուղի, ծառուղու, ծառուղոին, ծառուղուց, ծառուղով, ծառուղում
ծառուղիներ, ծառուղիները, , ծառուղիներով, ծառուղիներոմ, ծառուղիներից,
թերակղզի, թերակղզու, թերակղզուը, թերակղզին, թերակղզում, թերակղզով,
թերակղզիներ, թերակղզիներից, թերակղզիներով, թերակղզիների, թերակղզիները, թերակղզիներին, թերակղզիներում
Վարժություն 3։ Արտագրե՛լ նախադասությունները՝ փակագծերում
տրված գոյականները անհրաժեշտ հոլովով, առումով և թվով գրելով համա-
պատասխան տեղերում։
1. Սարի գագաթից երևում էին մոտակա գյուղի բոլոր տները, իսկ ճերմակ մշուշի մեջ
նշմարվում էր մեկ այլ գյուղ։ (գյուղ, գագաթ, մշուշ)
2. Ասֆալտապատ ճանապարհով սլացող մեքենան կանգ առավ ճամփեզրի ցայտաղբյուրի մոտ, և մեքեմայից ելավ վարորդը՝ մի ալեհեր մարդ։ (ճամփեզր, մեքենա, ճանապարհ) 3. Մեր շուրջը սփռված դաշտում երևում էին աշխատող մարդիկ, որոնք երբեմն հայացքները ուղղում էին մեր կողմը։ (հայացք, դաշտ, մարդ)
4. Այդ հինավուրց ձեռագրերում արժեքավոր տեղեկություններ կային, որոնք խիստ հետաքրքրեցին գիտաժողովին մասնակցող մասնագետներին։ (տեղեկություն, ձեռագիր, գիտաժողով)
5. Ամբողջ օրը աշխատած վարպետը գործն ավարտել էր, և հիմա գոհունակությամբ նայում էր իր աշխատանքի արդյունքին։ (գոհունակություն, վարպետ, օր)
6. Գեղարվեստական նոր ֆիլմի ցուցադրումն ավարտվել էր, և հանդիսատեսը խումբ-խումբ ելնում էին դահլիճից։ (հանդիսատես, դահլիճ, ցուցադրում)
7. Նրա աշխատանքի վայրի մոտ գտնվող փողոցում վերջերս նոր խանութ է բացվել,
որտեղ վաճառվում են բազմազան իրեր։ (իր, փողոց, վայր)
8. Աստղերը մեկ-մեկ մարում էին երկնքում, փչում էր վաղորդյան սառը քամին, և լիճը,
թեթև ծփանքով արթնանում էր ուշ աշնան երկար գիշերվա նիրհից։(քամի, երկինք, աշուն)
9. Երկրորդ կուրսի ավագը բերել էր հաջորդ քննության հարցաշարը, և տարբեր
շարքերում նստած ուսանողները դասագրքից որոնում էին հարցերին վերաբերող
թեմաները և տետրում նշում էջերը։ (քննության, դասագիրք, կուրս)
10. Վերջերս կազմակերպված մրցույթին մասնակցեցին արվեստի դպրոցի սովորող շատ
երեխաներ, որոնց աշխատանքներն արժանացան տարբեր մրցանակների։
(մրցույթ, մրցանակ, դպրոց)
Վարժություններ
Վարժություն 1։ Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել որոշյալ և անորոշ
առումներով գոյականները։
Գետնի տակ թաքնված հանքանյութերի մասին շատ հետաքրքիր տեղեկու-
թյուններ կարող է տալ բույսերի հանելուկային լեզուն։ Ծառը, թուփը, ծաղիկը կամ
սովորական խոտը բնական մի բարդ լաբորատորիա է։ Նրանց արմատները
պոմպերի նման գետնի տակից քաշում են տարբեր նյութերի լուծույթներ։ Տերևների
մեջ և ցողուններում կուտակվում են մետաղներ, որոնց պաշարները թաքնված են
գետնի խորքերում։ Որպեսզի այդ մետաղը հայտնաբերեն, այրում են հավաքած
բույսերի նմուշները և ուսումնասիրում ստացված մոխիրը։ Քննության են ենթարկվում
նաև բույսերի հյութերը։ Այդպես կանաչ «հետախույզները» օգնում են որոշելու
հողաշերտի կազմությունը, ցույց են տալիս, թե որտեղ հանքավայր կա։
Որոշյալ
Գետնի, հանքանյութերի, բույսերի, լեզուն, ծառը, թուփը, ծաղիկը, խոտը, արմատները, պոմպերի, գետնի, նյութերի, տերևների, ցողուններում, մետաղը, բույսերի, նմուշները, մոխիրը, հյութերը, հետախույզները, հողաշերտի, կազմությունը,
Անորոշ
Տեղեկություններ, լաբորատորիա է, լուծույթներ, մետաղներ, հանքավայր:
Վարժություն 2։ Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ անորոշ առումով գոյա-
կանը։
1. ապագան, լեռնաշղթան, ենթական, պատվանդան
2. պարագան, կուլան, ավազան, թեման
3. պատճեն, սյուժեն, հյուլեն, միջօրեն
4. խճավազն, արքայազն, նոխազն, վարազն
5. թեյն, տրամվայն, որովայն, դերբայն
6. կարոտն, մոլախոտն, ծղոտն, հետիոտն
7. քնարերգուն, վերարկուն, ճողփյուն, սերմացուն
8. մեղուն, ցողուն, ժողովածուն, աղաթթուն
9. չափածոն, մետրոն, երեկոն, երգեհոն
10. զբոսայգին, մարգագետին, թերակղզին, ծառուղին
Վարժություն 1։ Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում գրաբարյան ն վերջնա-
հնչյունը հոգնակիի կազմության ժամանակ չի վերականգնվում, բայց վերա-
կանգնվում է բառակազմության ժամանակ։
Կողմ, բեռ, գառ, դուռ, մաս, թոռ, լեռ, ծունկ, ծոռ, հարս, սերմ, ձուկ, մուկ,
նուռ։
Կողմ- կողմնացույց, կողմնակից
Մաս- մասնակի, մասնիկ
Սերմ- սերմնացան, սերմնատու
նուռ-նռնենի
Վարժություն 2։ Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել եզակի և հոգնակի
գոյականները։ Երեք եզակի և երեք հոգնակի գոյականներով կազմել նախա-
դասություններ։
Ես նայում եմ սեգ Արագած սարին,
Դարերի ձյուն կա նրա կատարին,
Ժայռեր կան այնտեղ շանթերից կիսված,
Հողմերից ծեծված, արևից կիզված,
Եվ անդունդներ կան գագաթներն ի վար
Վշտի պես խորունկ, ցավի պես խավար…
Սակայն լանջերին արև՜ է, գարո՜ւն,
Աղբյուրն է խոսում, խայտում է առուն,
Բուրմունքը թևին՝ զեփյուռն է խաղում,
Բոսոր կակաչն է հովից ծիծաղում,
Ծաղիկն է բուսնում ժայռին ու քարին,
Թեկուզ դարերի ձյուն կա կատարին,
Թեկուզ հողմածեծ գագաթներն ի վար
Անդունդներ կան մութ, վշտի պես խավար։
Գարնանային ձնձաղիկը ամենաչքնաղ ծաղիկն է:
Բոսոր արևի ճառագայթները այրել էր ոսկեգույն դաշտերւ:
Մի այլհեքիաթ կաք ձմեռվա ու ձյան փաթիլների մեջ:
Սարին էր իջել արևի ճառագայթների վերջին շողը:
Նրա ծիծաղը արևի պես ջերմ է:
Վարժություն 3։ Գտնե՛լ, թե որ շարքերի բոլոր բառերի հոգնակին է կազմ-
վում –եր վերջավորությամբ։
1. բեռնարկղ, բառատետր, բնագիր, պատմագիր
2. գլխաշոր, դեղատոմս, ձկնորսանավ, ամսագիր
3. ածխակույտ, ակնաբիբ, բաժնետեր, դասաժամ 4. եզրաշերտ, թաղամաս, լաստանավ, զարդասյուն
5. մեղրամոմ, յուղաբիծ, նավթահոր, շնագայլ
6. ջրաբույս, սառցադաշտ, որմնանկար, վարելահող
7. անվաճաղ, արքայատոհմ, բնակվարձ, գետաձի
8. գիտափորձ, զոդաձող, երկաթալար, էլեկտրասարք
9. թոնրատուն, ճամփեզր, մատենացանկ, թիթեղագործ
10. մեկնակետ, մարզաձև, ջրաշիթ, ուրվագիծ
Վարժություն 4։ Գտնե՛լ, թե որ շարքերի բոլոր բառերի հոգնակին է
կազմվում –ներ վերջավորությամբ։
1. գորգագործ, որմնադիր, մեղվաբույծ, էքսկավատորավար
2. ածխահատ, գյուղատնտես, այգեգործ, երգիծաբան
3. հանդիսատես, հատապտուղ, էլեկտրամուրճ, հեքիաթագիր
4. հրուշակագործ, ձիթաբլիթ, հերթապահ, մանկաբույժ
5. պատգամ, պատճեն, ջրատար, սննդամթերք
6. տիեզերագնաց, ուղղաթիռ, փականագործ, քարայր
7. քարհատ, առակագիր, ատամնաբույժ, արգելացանց
8. բնանկար, գաջագործ, դեղասրվակ, խճանկար
9. ծաղկաբույծ, համազգեստ, հատապտուղ, մեդալակիր
10. նորաբնակ, շերամապահ, սերնդակից, վաճառատեղ
10.ձորակում, ամեն գարուն տաքերն ընկնելուն պես մասներիներն են ծաղկում, շուրջը սփռելով արբեցնող բուրմունք և բացվում են վարդերը՝ դեղին,սպիտակ:Կեսօրին երբ բարձրանում է արփին և տաքանում են ձորակի արևից ոսկևորված քարերը, խլեզները փորի մաշկը դեղին արևկող են անում, պառկում շիկացած քարերին՝ ըմբոշխնելու կենարար ջերմությունը:Այն ժամանակ ոչ հեռավոր անցյալում, երբ դեռևս շեն էր Մանասի ձորակում միայնակ կանգնած խր-իթը,Օրանջիայում մասրենիներ չկային՝ տան պատերի վրայով մուգ կանաչ խլեզներ չէին վազվզում և վայրի վարդի տեղ վարունգն էր ծաղկում: Մի բարակ արահետ ոտնահետքերից մաշված ձորակը միացնում էր գյուղին: Արահետը՝ ինչպես խրժիթն ու պարտեզը, այժմ, նույնպես չկային: Մի լուռ, տխուր ամայություն էր թևածում: շուրջբոլորը և Մանասի տան ավերակների վրա ծաղկում էր մասրենին:Հիշելով ողբերգական դեպքը Մանասի արյուն- քրտինքով կառուցված տան այրվելը, խանձված կնոջն ու երեխային, համագյուղացիների հոգում ակամա ծնվում էր հարցը՝ Մանաս ի՞նչու տունդ Օրանջիայում կառուցեցիր: Մի՞թե չգիտեիր, Դավոյենց Առաքելն էլ աչք ուներ փորակին, ուր ձյունը շուտ է հալվում և ձյան տակից կանաչն է ծլում:Դավոյենց Առաքելը մի առավոտ աչքի տակով նայեց ներքև փորակին, որոշելով այնտեղ տուն կառուցել: Եվ մի օր հանկարծակի տեսնելով, որ Մանասը տան պատերն է շարում անակնկալի եկավ և հոգին եռաց վրեժխնդրության ծարավից: Բարձրանում էին տան պատերը և Առաքելի սրտում զայրույթն էր ծառս լինում: Փափախի տակ, մտքերը որդեր էին լեշի վրա վխտացող զազիր որդեր: Դավեր էր նյութում անընդհատ, իսկ Մանասը անտեղյակ այդ ամենին բարձրացնում էր տան պատերը:
11. Սրընթաց կառքի մեջ, ինքնամփոփ նստած Սմբատը, դարձյալ գնում էր հանքերը: Թեև միջօրէ էր և թուխպերի արանքից երբեմն- երբեմն երևում էր արևի, ասես ձմռան ցրտից գույնը գցած սկավառակը, սակայն փչում էր հյուսիսարևելյան սարսռուն քամի: Ճանապարհի աջ կողմում, օձագալար խճուղուց ոյն կողմ, ձգվում էին նավթահանքերը մրի և շոգու խառնուրդով ծածկված: Դեպի ձախ՝ ամայի ավազուտներ էին և լերկ բարձրավանդակներ՝ դժնատեսիլ մռայլ տխուր: Երկիրը ձմռան ցրտերին զրկվելով կանաչից՝ ասես հագել էր ցնցոտիներ, որից ավելի էր սաստկանում Սմբատի սիրտ կրծող թախիծը: Նա օրըստօրէ ավելի դժբախտ էր զգում իրեն: Ի՞նչ, հրաժարվել հոր ամբողջ կյանքում կուտակած և այժմ իր ձեռքն անցած անբավ հարստությունից: Երբեք: Ուրանալ զավակներին, որոնց հիշելիս անգամ սիրտը թրթռում էր:
Մի անհաղթելի զորություն անընդհատ դրդում էր մտքում կրկնել, միթ՞ե ելք չկա այս դրությունից:
Կառքը ցնցվելով ու ոստոստալով ընթանում էր խորդուբորդ ճանապարհով: Մերթընդմերթ, նավթահանքերից լսվում էին ինչ-որ խշշյուններ՝ դա դեպի ամբարները հոսող նավթի ձայնն էր միօրինակ տաղտկալի: Ամենուրեք հնչող խառնիճաղանջ ձայները, կաթսաների թշշոցը, մարդկային անհեթեթ իրարանցումը, եռուզեռը թվում է մնացածին դժողքը դարձրել էին իրական: Բախվելով երկաթյա պատերին, դույլերը դղրդյունով իջնում էին խավարչտին անդունդը, ուր սառնորակ աղբյուրների փոխարեն հոսում էր սև ոսկի և խուլ շառաչյուններ արձակելով, նորից բարձրանում լի թանկարժեք հեղուկով: Թվում էր այդ ձայները միանալով ասում էին Սմբատին
Դու դժբախտ ես:
2.Այժմ, երբ ամեն ինչ գիտես, սիրելի Աշխեն, կասեմ ինչու եկա և ուր եմ գնում:Երկու սիրելիներ կանգնած են իմ առջև, մեկը վտանգի մեջ գտնվող իմ բզկտված հայրենիքը, մյուս վտանգի մեջ մեջ գտնվող սիրելի կինը՝ դու:Երկուսն էլ թանկ, երկուսն էլ սիրելի:Երկուստեք կանչում են ինձ և ես երկմտում եմ դեպի որը գնալ, որովետև երկուսի համար էլ ուխտել եմ անձնազոհություն:Ահա իմ սրտագին իղձերը, իմ ամենաջերմ փափագները բացում եմ քո առջև սիրելիս, դու ցույց տուր ճանապարհը, թե դեպի որը գնամ:Աշխենը համակ ուշադրություն դարձրած ունկնդրում էր սիրած երիտասարդի խոսովանությունը:Լսելով վերջին խոսքերը Աշխենի կրակի պես բոցկլտուն աչքերն արցունքներով թրջվեցին:Դեպի հայրենիքի փրկության գործը, առանց հապաղելու պատասխանեց օրիորդը՝ ոգեվորված ձայնով:Դու ինձ արժանի չես լինի Սամվել, եթե արյունդ չխառնես այն անբավ հեղեղների հետ որ պիտի հեղվեն մեր աշխհարի ազատության համար:Օրիորդը դարձավ ավելի վճռական: Ես ևս արժանի չեմ լինի քեզ Սամվել, եթե չպայքարեմ հանուն արդար վրեժխնդրության:Աշխարհի բոլոր երանությունները միասին չեին կաչող ինձ այպես ցնծություն պատճառել, ինչպես քո վերաբերմունքը, սիրելի Աշխեն:Խոսքերդ սիրտս լցնում են սրբազանհպարտությամբ և ուրախությամբ, համոզվում եմ մեկ անգամ ևս, որ վայելում եմ հայոց քաջազնուհիներից ամնաընտրյալի սերը:
Վարժություն 1։ Գտնե՛լ մեկ արմատ և երկու ածանց ունեցող բառերը (բա-
ռի մեջ կարող է լինել նաև հոդակապ)։ Կազմե՛լ նախադասություններ՝ գոր-
ծածելով այդ բառերը։
Լուսանկարչական, տեսականորեն, գրահրատարակչական, հացթուխ,
ծովեզրյա, դարբնություն, բարեհամբույր,ատաղձագործ,մանրանկարչություն,
հրուշակագործ, վերաբաշխում, գիտականորեն, անօգնական, բազմություն,
տգիտություն:Տեսականորեն նա ամենալավ սովորողն էր դասարանում:
Վարժություն 2։ Գտնե՛լ մեկ արմատից և մեկ ածանցից կազմված բառերը:
Հայեցակարգ, մետաղյա, բացառիկ, ասեղնագործություն, հաշվեկշիռ,
որսորդ, պողպատե, ձուլակաղապար, հնություն, ժամանակահատված,
արժեիջեցում, նվիրում, միջազգային, գունեղ, իրականություն, ընդհանրացում,հարթակ, խտրականություն, մեղմորեն, միջնակարգ, շարժուն, ներգաղթյալ, մենաշնորհ, միջուկ, բուսականություն։
Վարժություն 3։ Առանձին սյունակներով դուրս գրե՛լ նախածանց,
վերջածանց, ինչպես նաև թե՛ նախածանց, թե՛ վերջածանց ունեցող բառերը։
Անհայտ, խնձորենի, անմտություն, հակաթույն, մթերային, տգեղ,
վերահաշվում, անհոգաբար, կաղնուտ, անհավատալի, միլիոնավոր, չկամ,
ցուցանակ, արտապատկեր, ենթավարպետ, գերադաս, կղզյակ, հարակից,
հայրական, ներգրավում, տրամագծորեն, անհարմար, ապաշնորհ, դժգոհություն,հավաքածու, լսարան, համատեղություն, ծիծաղելի, անթիվ, մորթեղեն, միտք։
Պարզ,բար,պարզածանցավոր բարդածանցավոր բառեր:
Պարզ բառեր Բարդ բառեր
գիրք տնամերձ
ոսկի մազակալ
մատյան մոխրաման
մարդ ջրաներկ
մազ ջրհոր
արմատ գրչատուփ
պարզ ձեռագիր
պարզ
պարզածանցավոր բառեր բարդածանցավոր բառեր
տանձենի զինծառայություն
յոթանասուն մարդասպանություն
գրային բարեսրտություն
բառարան ճշմարտախոսակա
շարքային նախադասություն
զինվորական ծանրամարտիկ
ոստիկանություն մարմնամարզիկ
որսորտական
Ափ-ձեռքի-ծովի
երեխաները ափի մեջ քար էին պահում.
- Ծովի ափին ոչ հեռու կառուցեցին հյուրանոց
Անել-կատարել-անելանելի, դժվարին
ընկերուհիս դժվարանում էր կատարել տնային աշխատանքը:
Ավել-շատ-մաքրելու ավել
գեղեցկության մրցույթին հայ մասնակիցը ավելի գեղեցիկ էր քան վրաստանինը:
շուկայում ավել էին վաճառում:
Խնամի-ամուսինների մեկի ծնողներից, խնամել
հարևանուհու տանը հյուր էր եկել նարանց խնամին:
թերթում խնամակալի հայտարարություն կար:
Հորդ-առատաջուր,վարար-ճոխ
- Դրսում հորդառատ անձրև էր տեղում:
- Մանեի ծննդյան տարեդարձին հորդ սեղան է գված:
Որդ- մարդու և կենդանիների մարմնի մեջ ապրող մակաբույծ- անձրևաորդ
- անձրևից հետո այգում շատացան որդերը:
Վարել- հողը հերկել- կառավարել
- Գյուղացիները սիրով է հողը վարում:
- Պատգամավորները վարում են կարևոր մի նիստ:
Անցավ-ցավ չպատճառող-գնաց
- Բժիշկը անցավ հանեց երեխայի մատի փուշը:
- Գնացքն այնքան արագ անցավ, որ մոտակա տների պատուհանները ցնցվեցին:
Սրբեր-Հայ առաքելական եկեղեցու-մաքրեր
- Հայ առաքելական եկեղեցոին ունի 29-ը սուրբ
- Աննայի մայրիկը սրբել է տան բոլոր պատուհանները:
Հականիշներ՝
մեծ-չնչին
ցածր-բարձր
խնդրել-հրամայել
դուստր-ուստր
ատել-պաշտել
վայրէջք-վերելք
չքավոր-մեծտուն
հեռավոր-հարակից
տհաճ-շնշող
նիհար-գեր
հարթ-կորնթարդ
քանդել-հավաքել
Համանուններ կամ նույնանուններով նախադասություն:
Դարման-Դարման
Գյուղացին դարման էր դիզել կենդանիների համար:
Նրա ցավին դեղ ու դարման չկար:
համար-համար
Խնողներս ինձ համար գնել էին նոր հեռախոս:
Զբոսաշրջիկներ գիշերեցին հյուրանոցի համարներից մեկում:
հոտ-հոտ
Վարդերի հոտը տարածվել էր բակով մեկ:
Հովիվը ոչխարների հոտը բարձրացրեց սարն ի վեր:
Զատիկ-զատիկ
Հայերի մոտ եղել է հին ավանդույթ, երբ զատիկ էին գտնում վարյի սև կետերից որոշում էին,թե երբ է լինելու Սբ. Զատիկը:
վարժություն 1:
- Նա աղուհացով մարդ է:
- Նա հաց ուտել շատ էր սիրում:
- Խովափից մի քիչ հեռու կառուցում էին վոր հյուրանոց:
- Ծով համբերությամբ զինվորի մայրը սպասում էր իր որդուն:
- Քամուց ծովի ալիքները ալեկոծվում էին:
- տարատեսկ մտքերց ալեկոծվում էր նրա հոգին:
- Շախմատի քարերը մառմառից են:
- Մենք ապրում ենք քարե շենքի ութերորդ հարկում:
- մարդ պետք է երկաթե կամք ունենա,որ հասնի նպատակին:
- երկաթե մահճակալը շատ գեղեցիկ է:
Վարժություն 2
1. առվակ-մոլորված առվակ
2. ժայռ-մտախոհ ժայռ
3. ծաղիկ-ժպտուն ծաղիկ
4. փողոց-ուրախ փողոց
5. սենյակ-հյուրընկալ սենյակ
6. հուշարձան-հպարտ հշարձան
7. բերդ-ալևոր բերդ
8. ցայտաղբյուր-զվարթ ցայտաղբյուր
9. ամպ-թավահոնք ամպ
10. գիրք-իմաստուն գիրք
Հականիշ՝
Վարժություն 1:
Փութաջան-ծույլ
Ամպոտ-ջինջ
Ուսյալ-տգետ
Անբասիր-արատավոր
Ողորկ-խորդուբորդ
Օրինական-ապօրինի
Դալար-հինավուրց
Անջրդի-ջրարբի
Երկչոտ-համարձակ
Վարժություն 2:
1. մոտ-հեռու, արագ-դանդաղ, տգետ-գիտուն
Մեքենան արագ վարելու պատճառով հարվածեց մեքենան: արագ
Դանդաղ քայլելով մոտենում եմ նպատակիս:դանդաղ
2. շոգ-ցուրտ, մարդկային-տմարդի, հին-նոր
Շատ եմ սիրում ներ տարին, սիրում եմ նաև հին տոմարով նոր տարին:նոր հին
3. սառը-տաք, երկար-կարճ, վախկոտ-անվախ
Ես սիրում եմ հագնել երկար և կարճ զգեստներ: երկար կարճ
4. վճարովի-անվճար, վախկոտ-արի, մաքուր-կեղտոտ
Ավտոլվացման կետի մոտ հավաքվել էր մաքուր և կեղտոտ մեքենաների մոտ: մաքուր կեղտոտ
5. ամառ-ձմեռ, մուտք-ելք, հաճելի-տհաճ
կինոթատրոնում շփոթել էինք մուտքի և ելքի տեղերը: մուտք ելք
6. թեք-ուղիղ, հասուն-տհաս, կայուն-խախուտ
Նա կայուն կանկնած է այդ խարխուր հղի վրա:
ՀԱՄԱՆՈՒՆ
- Նա երկու օր ավել աշխատեց։- Շատ
- Անկյունում դրված էր մի մաշված ավել։- Մաքրելու պարագա
- Վարպետը կատարեց դետալների յուղում։- Մաքրում, թարմացում
- Խոհարարը բանջարեղենը տապակեց յուղում։- Յուղի մեջ
- Զգեստ կարող դերձակը աշխատանքը կատարեց բարձր որակով:- Կար անող
- Մեր կուրսում շատ կարող ուժեր կան։- Խելացի
- Քիմիական նյութերի ազդեցությամբ սկսվեց խմորում։-Քիմիական տարրերի փոխազդեցություն
- Թխվածքի խմորում չամիչներ կային։-Խմորի մեջ
- Ֆուտբոլիստը գեղեցիկ գոլ խփեց։ – Գնդակի հարված
- Բաժակի մեջ գոլ ջուր կար։- Ոչ տաք
Վարժություն 2
- բարձր հարկ- 1.բարձր տուրք, 2.վերևի հարկ
- ավել գնել- 1.շատ գնել, 2.Մաքրելու ավել գնել
- ոչխարի հոտ- 1.ոչխարի խումբ, 2.ոչխարի բույր
- մետաքսի կտոր- 1.մետքասի կտորեղեն, 2.մի կտոր
- Նա ջրում է- 1.ջուր է լցնում, 2.ջրի մեջ է
- Նա գնում է- 1.շարժվում է, 2.առնում է
- Խավարում է- 1.Աստղը խավարում է, 2.խավարի մեջ է
Վարժություն 3
սեր-սեր
Կաթի սերը մի փոքր թանձր էր։
Կարմիր վարդը սեր է խորհրդանշում։
դարման-դարման
Գյուղացին դարման էր դիզել անասուններին կերակրելու համար։
Գիրքը ցավին դարման եղավ։
հոտ-հոտ
Աննայի նոր օծանելիքի քաղցր հոտը տարածվել էր ամբողջ սենյակում։
Պապիկը հոտի հետ բարձրացավ սարն ի վեր։
համար-համար-համար
Ինձ համար ես այսօր նոր համար գրեց։
Հյուրանոցի այդ համարում բնակվում էր մեծահարուստ։
վարել-վարել
Գյուղատնտեսական աշխատանքների համար գյուղապետը նոր աշխատողներ ընդունես հանդը վարելու համար։
Ավտոմեքենան վարելիս պատահմամաբ կոտրեցի հայելին։
բարակ-բարակ
Մեր տանիքի ջրի բարակ խողովակը պատահմամբ պայթեց։
Որսորդները որսի գնալուց պարտադիր բարակին տալիս էին որսից մնացած ոսկորները։
Հարանուններ
1. Գրախանութում վաճառվում է այդ բառարանի երկրորդ հրատարակչությունը:
2. Այդ հրատարակությունը լույս է ընծայել գրքի վերջին հատորը։
3. Նա այդ գործում մեծ երախտիք ունի։
4. Այդ առաջարկը վեճերի ու քննարկումների տեղիք տվեց։
5. Ամենուրեք փթթում էին կանաչ այգիներն ու գեղեցիկ ծաղկանոցները։
6. Բակում խաղացող երեխան հովարով գլխարկ էր դրել։
7.Զարմացած երեխան թոթվեց ուսերը։
8.Մարզիկները մրցույթին մասնակցելու հրավեր էին ստացել։
9.Ջրատար խողովակի փականը նորոգեցին։
10. Վարպետը պատրաստակամությամբ օգնեց մեզ։
Վարժույուն 2
Տաք ճառագայթ է, մրսած փաթիլ…
Մրսած փաթիլը դառնում է կաթիլ….
Եվ պիտի ելնի ծիլը հողից,
Եվ արտը կախվի լեռան կողից։
Եվ ծիլը պիտի դառնա ցողուն,
Ցողունը պիտի հասկահանի
Սվսվոցներով հասկանալի։
Եվ հասկը ուռած կոպերի տակ
Ամփոփի պիտի արևներ խակ….
Եզը գութանի գութն ու գրգիռն էր,
Ոգու կորովն ու արյան թրթիռն էր,
Ուղեծիր հանող նրա հրթիռն էր…
Ճակատագիրն էր։
Եզան կերածը դարման ու սեզ էր,
Ինքը բարության քայլող մի դեզ էր,
Համառ էր, բայց և խոնարհ ու հեզ էր….
Հայրենի հեռավոր ձորում
Քարերից երկինք է ծորում։
Հայրենի հեռավոր դռան
Ծաղկել են ծառերը նռան։
Թափառող թախիծն եմ հողիդ,
Հայրենի հեռավոր հովիտ։
(Համո Սահյան)
նախադասություններ
վերջակետ
Վերջապես եկավ աշունը:
այսօր ցուրտ է:
Ամռանը շատ տաք է:
Խանութում հաց չկար:
Ստորակետ
Աննան ուրախ էր, որովհետև նրա տարեդարձն էր:
Նա հագել էր գեղեցիկ զգեստ,կոշիկներ և ուներ հիանալի սանրվածք:
Մայրս ասաց,որ վաղը գնալու եմ դպրոց:
Աշնան տերևների վրայով քայլելը այնքան հաճելի էր,որ տուն գնալ պարզապես չէի ուզում:
Հիացած էի նրա դաստիարակությամբ, իմաստուն գաղափարներով, հրաշալի արտաքինով:
միջակետ գծիկ
ինչի համար ես եկել.-ասաց նա:
հրցրեցի.-ինչն է պատճառը քո վատ պահվածքի:
Ինչու այսօր պատրաստ չէիք.-հարցրեց ուսուցչուհին:
Ընկերուհիս խորհուրդ տվեց.-կարդա Շիրվանզադեի<<Քաոսը>>:
Լինել, թե չլինել.- սա է խնդիրը
կապ
ըստ այդ ավանդույթի՝ Աստվածխառնեց մարդանց լեզուները որպեսզի Բաբելոնի աշտարակի միջոցով՝ չհասնեն իրեն:
Որ չբացեր դարպասները՝ Կինը Թաթուլի, ըստ Թմկաբերդի առումը ստեղծագործության, չէին սպանի քաջ Թաթուլին ու չէին գրավի անառիք բերդը:
Սամվելը Սպանելով հորը, սպանեց նաև մորը և նրա արյունով մարեց այդ կրակը՝ ըստ Րաֆֆու Սամվելը վեպից:
Շնորհիվ մորս՝ ես այն եմ ինչ կամ, որի համար շնորհակալ եմ:
Ես շատ եմ սիրում գիրք կարդալ, շնորհիվ իմ սիրելի մանկավարժներին, որոնք ջանք չեն խնայում մեզ կրթելու, դաստիարակելու:
Եղբայրս հաղթեց ծանրամարտի ՝ շնորհիվ իր մարզիչի:
Հանուն իմ պայծառ ապագայի ՝ պիտի ջանք ու եռանդ չխնայեմ ու լավ սովորեմ:
Հավերժ հիշատակ այն զինվորներին,որոնք հանուն հայրենիքի, զոհեցին իրենց կյանքը:
Չեմ հասկանա եբեկ այն մարդկանց, որոնք ինքնասպանություն են գործում՝ հանուն ինչ-որ մեկի:
Համաձայն պայմանագրի ՝ նա հինգ տարի պիտի ծառայեր հայոց բանակին:
Նրանք պետք է դպրոցական համազգեստ հագնեն, համաձայն այդ դպրոցի կանոնակարգի, և տարբերվեն մյուս դպրոցներից:
Նա փոխեց իր կյանքը ՝ համաձայն այդ գրքի խոսքերի:
Չնայած արդեն ցրտել է ՝ միևնուն է չեմ համակերպվում ամառվա հեռանալուն:
Շատ եմ սիրում իմ գյումրին չնայած ապրում եմ Երևանում , քանիոր չեմ կարող մոռանալ իմ մանկության ընկերներին:
Նա արդարացավ, որ գնացել էր գյուղ ՝ տատիկի տուն՝ չնայած դա ադպես չէր:
Ստորադասական շաղկապ
Ստորադասական կոչվում են այն շաղկապները, որոնք երկուական նախադասությունը շաղկապում են գլխավոր նախադասությունը:
Ստորադասական շաղկապներն են՝ որ, թե, եթե, որպեսզի, որովհետև, քանի որ, հենց որ, մինչև որ, մինչև, նախքան, երբ որ, թեև, թեպետ, թեկուզ:
Օրինակ-Թեև նա վաղուց էր գնացել, մենք նրան սիրով էինք հիշում:
Օրինակ-Նա մտածում էր, որ մի օր կգրի թագավորի ճամփորդության մասի
Շաղկապ
Հայերենի այն խոսքի մասը, որը կապում է նախադասություններ և նախադասության համազոր անդամներ կոչվում է շաղկապ:
Շաղկապները լինում են երկու տեսակ՝ համադասական և ստորադասական:
և
Երևույթ, այգեվետ, կարևոր, կարեվեր, հոգևիճակ, պարգևել, ագեվազ, ագևոր, դափնեվարդ, բևեռ, ոսկեվազ, սևեռուն, ոսկեվառ, արևառ, հևասպառ, ոսկեվարս, հետևակ, ունևոր, վազեվազ, ուղեվճար, գինեվետ, սեթևեթել, սերկևիլ, հոգեվարք, հոգևոր, ալևոր, տարեվերջ, գերեվարել, ԵՎրոպա, եվրոպական, եվրոպացի, երթևեկել, ԵՎգինե, գոտևորել, գինեվաճառ, ոսկեվորված, ոսկեվաճառ, արևմտաեվրոպական, երբևէ, սևակնած, ուղևորվել, ոգևորություն, թեթևոտն, Սևան, օթևան, հևիհև, թեթևություն, ապակեվաճառ, ալեվարս, այցեվճար, ամենևին, եղրևանի, հոգեվերլուծություն:
Վ-Ֆ
Հավքը, աՖղանացի, գովք, Օվսաննա, ասֆալտ, գավթապահ, խռովք, փլավքամիչ, հարավային, ավտոմեքենա, նավթ, աղվաններ, Աֆղանստան, Ավրորա, թավշյա, ավտոմատ, զավթիչ, հազիվհազ, կտավատ, ֆշշոց, վշշալ, թովչանք, նզովք, տավղահար, արմավ, նավթալին, որովհետև, կաթված, կաթվածահար, Եթովպիա, սաֆինքս, Խոսրով:
Ավտոմեքենան ընթանում է հարավային ասֆալտապատ ճանապարհներով հազիվհազ հաղթահարելով ոլորանները: Յուրահատուկ թովչանքունեն այդ վայրերը: Թեև հեռու չեն նավթահանքերը, սակայն բուսականության աշխարհը հարուստ է ու տարատեսակ: Ահա թավշյա հովտաշուշանները, կտավատ արտերը, գունավոր հավքերը, որոնք ասես մայր բնության գովքն են երգում: Աջ կողմից թափվում է աղմկոտ մի ջրվեժ: Ահա և օվկիանոսը: Այն հիասքանչ է և խաղաղ ժամանակ, և խռովքի պահին: Ափին նավակների մոտ, հավաքվել են զբոսաշրջիկներ: Երևում է` չինացիների են, եթոֆպացիներ, աֆղանցիներ, նեգրեր: Հավանաբար զբոսանքի են գնալու: Դեռևս ոչ հեռավոր անցյալում այս վայրերում կյանքը կաթվածահար էր, որովհետև զավթիչները, որոնց այժմ էլ ժողովուրդը նզովք ով է հիշում, ուզում էին տիրել երկրին: Նրանք հետ շպրտվեցին, և ամեն ինչ մտավ բնական հունի մեջ: Բոլորս հիացած ենք: Ինչ հողեր են: Ասես երկնքից ավսաննա ու օրհնություն է թափվում:
Հ
Ընդհանուր, հովհար, հայհոյել, Հովհաննես, հեղհեղատ, հեղհեղուկ, խորհել, հերթապահ, սուրհանդակ, դազգահ, ընդհակառակը, ընդհատել, մեղմասահ, հոգեհմա, ընդհատակյա, աշխարհազոր, համաշխարհային, ընդհուպ, արհամարհել, թիկնապահ, քամահրել, խորհուրդ, խորհրդակցել, աշխարհասփյուռ, ճանապարհային, շնորհալի, նիրհել, ճանապարհորդ, անշնորհք, արհեստավոր, քաղհան, միրհավ, զարհուրելի, տարաշխարհիկ, առհավատչյա, չնաշխարհիկ, չմշկասահք, հազիվհազ, աշխարհացունց, խորհրդածություն, մահճակալ, որովհետև, հոտհոտել, ամպհովանի, ողջախոհ, օրհնանք, հուրհրալ, հրդեհ, արգահատելի, հրահրել, հուրհրատել, Թեհրան, Բեթհովեն, Շապուհ, Խոնարհվել, հեղեղել, օրհասական, թոհուբոհ, անպատեհ, հաղթահարել, աշխարհակալ, ճահճուտ, շնորհակալություն, քարհատ, քարհանք, հեկհեկալ, հետզհետե, պարտամուրհակ, անհրաժեշտ, համհարզ, ընդհանրություն, աշխարհիկ, մենաշնորհ, շնորհանդես:
Ր-Ռ
ա.Կռունկ, կրունկ, ջեռուցում, ջերմություն, երեսուն, եռօրյա, դռնապան, դրկից, դրացի, ձեռք, ձերբակալել, ձերբազատել, տարերք, տառասխալ, փռփռալ, փրփրել, կրթել, կռթնել, զմռսել, մրսել, թրթռալ, թռվռալ, կարճել, կառչել, մռմռալ, մրմռալ, եղեռն, եղերական, թռչել, թրջել, կարգ, կառք, պատրվակ, մատռվակ, սարսուռ, մարմար, կրճտացնել, կռճիկ, պայտար, կայտառ, տապար, փառապանծ, փարթամ, խարույկ, խառնուրդ, սպառվել, պատսպարվել, խարկել, խառնիճաղանջ, գրգռել, գռգռալ, պարկ, պառկել, կորնթարդ, կարթ, ուռկան, ուրց, բարբարոս, բարբառ, կոխկռտալ, կրճատել, ախոռապետ, ախորժակ, քաշկռտել, կրնկաքաշ, քրտնաջան, քրթմնջյուն, խրճիթ, խրթին, խռչակ, արագիլ, առագաստ, զարնվել, զառիվեր, խոժոռ, խոշոր, հրավարտակ, ապար, ապառաժ, խժռել, փառահեղ, հերարձակ, հեռարձակել, եռաժանի, մրափել:
բ.Կերկերուն, վերնագիր, Հռիփսիմե, կրակապաշտ, կռապաշտ, կրծել, կռկռալ, վառվռուն, կարկառուն, կառամատույց, գանգուր, ախորժաբեր, անարժան, վագր, բարդի, րոպե, ատրուշան, լրտես, կենսաթրթիռ, կենտրոն, կտրիճ, սառցակալել, թպրտալ, սփրթնել, ոսկոր, որկրամոլ, ճմռթել, ատրճանակ, Բորժոմ, լպիրշ, գամփռ, ջրիմուռ, կոկորդ, արշալոյս, արջ, ճարպ, սահմռկել, ուռճանալ, ուռճանալ, ճամպրուկ, կտրվածք, կիռճ, հրթիռ, գոլորշի, մառախուղ, խարխափել, ագռավ, ծխամուրճ, ճախրանք, փնտրել, ապարոշ, աշխարհահռչակ, որմնախորշ, անշարժ, խարտոց, գրոշ, հանդուրժել, երկպառակություն, առհամարել, արյունռուշտ, ծեծկռտուք, թորշոմել, ճորտատեր, կարծիք, դատարկապորտ, ոստրե, զեփյուռ, դառնալ, առյուծ, իրարամերժ, հռչակվել, մկրատ, խելագարվել, հրավառություն, պրոֆեսոր, շատրվան, սավառնել, ճարճատյուն, միահամուռ, փառամոլ, ուղղափառ, սառնաշաքար:
գ. Ոսկրախտ, սաղավարտ, մամռակալած, գզվռտոց, որկոր, սաղարթախիտ, աղեխարշ, գորտ, բռթել, բրոնզյա, ապմպագոռգոռ, անձեռոցիկ, կիտրոն, կործանվել, գոռգոռալ, գրտնակ, դարչնագույն, թրթուրավոր, պոռթկալ, սրտաշարժ, մուրճ, մերժելի, քարորդ, շուռումուռ, կերոն, ձիաքարշ, խորշակ, հառաչանք, շարժառիթ, գորշ, քառասուն, շղարշային, խուռներամ, հրհռալ, բուրվառ, ընձեռել, թառանչ, լպրծուն, հրճվանք, կարկառել, ականջալուր, լուռումունջ, հուրթի, մորթի, ճանկռել, ճռվողյուն, շրշյուն, մանրակրկիտ, ըմբռնել, մորթել, խռխռալ, պատրույգ, ճռճռալ, սևեռուն, փռշտալ, շահագրգռել, ջարդվել, արևավառ, շառաչյուն, կրնկակոխ, փառապանծ, սառնադոնդող, սերտաճել, ձիարշավ, ուռչել, փրթկացնել, ժխոր, սրթսրթալ, սրնքակալ, սրտատրոփ, տառեխ, դրժել, քուրջ, առնետ, անկիրթ, արծիվ, միառժամանակ, ճառագայթ, զարթնել, արծաթյա, ճարճատյուն, ճառախոս, կարկամել, կրպակ, քառուղի, փառասեր, քառասմբակ, պոռոտախոս:
Ձ-Ծ-Ց
ա. Վարձել, փղձկալ, ործկալ, հնձել, հունձել, կերցնել, կորցնել, կառուցել, հարցնել, վերցնել, կծկել, խցկել, կոծկել, փախցնել, մցմցել, կծմծել, թրծել, բարձել, թախծել, թախանձել, մրչել, կրծել, քաղցել, պղծել, թափանցել, դարձնել, եղծել, կեղծել, պռծնել, թռցնել, ցնցել, ցնծել, ծածկել, մուծել, հեծկլտալ, կայծկլտալ, առկայծել, ընթերցել, կոնծել, վերծանել, ռմբակոծել, փղձուկ, վաղանցուկ, տրձակ, վարձակ, արձակ, տաղասած, հասարակած, կատարածու, հարսնացու, հեռաձիգ, վաղանցիկ, լուցկի, լծկան, վարձական, ձվաձեղ,ձվաձև, խուրձ, պախուրց, կծվահամ, կցկտուր, խոտհունձ, կաթնահունց, ճրագալույց, անդամալույծ, կառամատույց, մտածմունք, մտացածին, խավարամած, հանկարծ, հանդիպակաց, միգմած, աղանձ, աղցան, նվագածություն, ողբասացություն, ուրց, կուրծք, անցողիկ, անցանկալի, ցնցուղ, ցնցոտի, ձեռնածու, շորացու, արցունք, բարձունք, ստանձնել:
բ. Որձաքար, անձկություն, հարձակում, առանցք, առաձգական, արձանագործ, մանկաբարձուհի, օձաձև, ատաղձագործ, բացարձակ, անեծք, արձագանք, գլուխկոնձի, բարձիթողի, լվածք, ածխաթթու, արձակագիր, տողադարձ, գեղձ, փորձանք, քաղցրահնչյուն, դյուցազուն, հերարձակ, սրդողած, հինավուրց, հիացք, ասացվածք, կայծքար, լացուկոծ, գծուծ, թախծամրմունջ, դեղձենի, փայծաղ, մրցասպարեզ, հայացք, զեղծարար, հեղձուցիչ, բարձրախոս, ոսկեզօծել, դեղձանիկ, ալեկոծություն, սպիտակուց, խեցգետին, բարյացակամ, դարձյալ, արվարձան, բռունցք, բոցկլտալ, օձագալար, ստոծանի, ածխահանք, անմրցելի, վրձնահարված, ձյունածածկ, ոգելից, սերուցք, վերամբարձ, փորձանոթ, վեհապանծ, օձաբարո, արևահայաց, ընթացք, կեցվածք, խավիծ, խցանահան, վարձահատույց, խավարծիլ, կրծոսկր, արձակուրդ, լիցք, օձիք, փոծխ, շինծու, մրցանակ, հոգածություն, անեղծ, դարձվածք, արևադարձային, հաստոցաշինական, փորձություն, ջրահեղձ, այտուցվել:
գ. Սիգապանծ, բարձրուղեշ, ակնածանք, հեծկլտոց,երկնաբերձ, անձեռոցիկ, ապաթարձ, վարձակալ, մածուցիկ,արծնապակի, աքցան, դերձակ, խեցեգործ, հայեցողություն, անբիծ, ամբարձիչ, մոլուցք, առեղծված, նայվածք, ընձեռել, դեղէրոցք, ծածկանուն, թախծաժպիտ, դրմբոց, օձաձուկ, թխվածք, ընչաքաղց, ծածկոց, ընձուղտ, քղանցք, հասարակածային, մազապուրծ, գլուխգործոց, հոծ, թյուրիմացություն, հանդերձապահ, հանդերձյալ, ընթերցարան, ծոծրակ, սլացք, բարձրանիստ, լացակումած, մածուկ, լռակյաց, արտառոց, ձագար, դեղձան, թափանցիկ, դեղնուց, հեքիաթասած, կացութաձև, օձապտույտ, թախծախառն, հորձանուտ, լայնարձակ, ծովախեցի, ծածկագիր, բարձրահասակ, կեղծամ, ածխահոր, մղձավանջ, հեռարձակել, հնոց, մրցավար, սանձարձակ, հողմակոծ, կազմվածք, լուսարձակ, թախծադեմ, մրցակից, օրավարձ, բազմափորձ, քաղցր, քաղցրածոր, կցորդ, դերձան, գարեհաց, մթամած, այցելու:
Դ-Տ-Թ
ա. Աղոտ, աղոտք, անոթ, անօդ,արդուկ, հարթուկ, բրթել, բրդել, խրտնել, խրթին, խրտվիլակ, խայթել, խայտալ, խորդուբորդ, խորթություն, խորտկարան, խորդենի, երդվել, երթևեկություն, կարմրախայթ, խայթ, խայտաբղետ, որդ(ճիճու), որթ(խաղողի վազ), երդիկ, երթուղի, զվարթ, զարդ, Զվարթնոց, գիրթ, բիրտ, գրտնակել, անթացուպ, անդամ, անդամալույծ, դաղդատել, Բաղդադ, որդի, որթատունկ, որդան կարմիր, կորնթարդ, ակնթարթ, արթուն, արդուզարդ, Հարդագողի ճանապարհ, հարթավայր, փտել, տոթ, օդանցք, օթևան, հրանոթ, հօդս ցնդել, այդ, այտ, այդտեղ, այտուցվել, գթալ, գդալ, գդակ, վտարանդի, վդար, հարդարել, հարթաքանդակ, պայտար, վատթար, կրտսեր, վառոդ, անօթևան,անձրևաորդ, առաջնորդ, վիթխարի, արդարև, ևեթ, Գեղարդ, թարթիչ, Դեբեդ, թեպետ, փութկոտ, երբնազանց, լուրթ, թրթուր, անդամակցել, ժանտադեմ, որոգայթ, ցայտաղբյուր, թատերություն:
բ. Անհեթեթություն, անհաղդողդ, արտառոց, զարդանախշ, զատուղի, զարթուցիչ, թփուտ, թփրտալ, պայթյուն, պայթել, պորտաբույծ, արտևանունք, արթմնի, անոթի, բացօթյա, գաղտնի, պոռթկալ, գաղթ, հորթուկ, հորդահոս, այդժամ, հայթայթել, սպրդել, սպրդել, սփրթնել, սաղարթ, սաղավարտ, արտասուք, արդիական, ընդարմանալ, ընթանալ, թուղթ, թախտ, մաթեմատիկա, թատերական, ոտնաթաթ, մանրակրկիտ, կնճիռ, խրճիթ, աճուրդ, գայթել, բանտարկել, արքայաորդի, վաթսուն, փտախտ, գմբեթարդ, արթնանալ, մարտախույզ, պատճեն, շփոթվել, ընդամենը, լաջվարդ, գաղթական, գաղտնապահ, ակութ, Դավիթ, խեղդուկ, դադարել, պարթև, արդյունաբերություն, անդամավճար, բրդուճ, վիթ, վաղորդյա, կարթ, շրթունք, Վարդան, բարդի, թաղանթ, առավոտչյա, նյարդայնանալ, հերթապահ, հանդարտորեն, երիտասարդ, խաթարել, թակարդ, քրթմնջյուն, քրտնաջան, խլուրդ, թերթել, ճարմանդ, ճանապարհորդ, որսորդ, կոկորդիլոս, վարդաստան, զարդասենյակ, ստնտու, հտպիտ:
Գ-Կ-Ք
ա. Զիգզագ, Վարդգես, արևկեզ, շողոքորթ, թանկագին, թանգարան, մտահոգություն, երկրպագել, դիրքորոշում, հոգեհմա, հմայք, փափագել, պապակված, կարգ, կառք, փեղկ, փողք, Օգսեն, ակցան, ձայնակցել, նախկին, նախքան, չոքել, չօգնել, ծեք, հոգալ, ճաքել, ճկվել, առաձգական, եղերերգ, տաքտեղ, հեղգ, զուգարան, սերկևիլ, անողոք, մարքարտհուռ, ձգան, շնք-շնքան, բարվոքել, կարգապահ, հեգեպարար, հոգեհանգիստ, հանրօգուտ, օրակարգ, մոգական, ոքելից, մեղք, մեղկ, պատրույգ, վարագույր, արհավիրք, մակույք, մարգարեություն, պարգևատրել, առինքնել, պնակալեզ, պատարագել, երգել, երկնել, երաշխիք, վարագ, մարագ, դարակ, կարագ, նորոգել, բազրիկ, բողկ, անօգնական, ճտքավոր, անարգանք, անհարգի, հաստիք, դրասանգ, օրհներգ, սրնգակալ, այգևետ, գոգնոց, դիցուկ, վարգ ու բարգ, տարերք, համերգ, կողպեկ, մարգարտաշող, ճիգուջանք, մաքրասեր:
բ. Գիրգ, գիրկ, գիրք, պիրկ, զուգս, սուգ, սունկ, ծունկ, կարգիին, թաղիք, թաղկել, բարակ, բարաք, բարկ, բարք, վարք, վարգ, վարքագիծ, վարկաբեկել, Բագրատ, Մարգարյան, ճրագարան, աքսորավայր, տագնապելի, դեգերել, հավաքույթ, մաքուր, շոգել, իգական, հօգուտ, տնկարան, արքայական, տրտմաշուք, Սուքիաս, չմուշկ, վարակիչ, հոգևիճակ, թարգմանություն, անօգուտ, ճրագակալ, մաքրակենցաղ, հասարակարգ, իգամոլ, հոգեհարազատ, դիրք, կիրք, շոգեկաթսա, ոգեկոչել, թևանցուկ, վերք, շագանակագույն, շրջակայք, արգահատանք, հեքիաթային, երկնակեր, ճգնակյաց, եզերք, ուրագ, ոգեղեն, հրաձգարան, ճանկել, անհագ, գլխահակ, ստահակ, ձագուկ, մրգատու, ճանկռել, շրջագայել, ամենագեր, առևանգել, գգվել, շաղգամ, շաղկապ, ոգևորություն, շոգեքարշ, Մարգարիտ, նավակատիկ, կրունկ, դրույք, թաքուստ:
գ. Հոգատար, մրգահյութ, պաքսիմատ, պակսել, միգամած, աներձագ, կատվաձագ, ձագար, շքերթ, արգանակ, բարեհոգի, ստուգարք, դասակարգ, կմախք, լեգեոն, զուգորդել, Միքայել, երախայրիք, գոգավոր, զորք, սգազգեստ, հեռաձիրգ, թագուհի, պետքարան, հագնել, անդրավարտիք, հագուկապ, ծագել, հոգեվարք, հովվերգություն, այուք,դողէրոցք, կարգադրություն, հոնք, թագակիր, ընդերք, բարգավաճել, խորաքնին, գնացուցակ, պատշգամբ, սարքավորում, փակցնել, Գրիգոր, ճրագալույց, մետաքսյա, հոգնակի, Սարգսյան, բացականչություն, մարդիկ, միգապատ, ճրագու, հոգոց, ձգտում, ձիրք, շենք, ճգնավոր, Միսակ, բերանքսիվայր, հերյուրանք, զկեռ, ապաքինվել, ամոքիչ, արգելք, շարքային, ավաքել, մուգ, մուկ, ավագանի, լկտի, հոգնատանջ, հանգ, հանք, սահանք,մսնանկ, ուղղաձիգ, կարգավիճակ, բերքահավաք, համակարգ, գոգավոր, կարգազանց:
դ. Հոգաբարձու, տքնանք, երկարաձիգ, ճաքճքել, ճկուն, զուգերգ, հոգեբան, շոգեխաշել, անհոգի, անկարգ, անթարգմանելի, բազմահոգ, բերքատու, բերկրանք, դասալիք, հաստլիկ, երգահան, ողբերգական, ժանիք, զորահավաք, զուգահեռ, կարգուկանոն, հեգ, հոգեորդի, անօգ, ճգնարան, մարգարտափայլ, մաքրագիր, նետաձիգ, մրգաշատ, շոգենավ, ոգեշունչ, սգավոր, վարագազերծել, վարկանիշ, կենտրոնաձիգ, վերանորոգել, կանոնակարգ, զուգափայտ, ցայգերգ, տքնաջան, տկարամիտ, բարեկարգ, ճգնաժամ, հրաձիգ, հրձիգ, փոքրոգի, մեծահոգի, ծեծկռտուք, քաշքշուկ, քաշկռտուկ, ծածուկ, ձագուկ, սրտխառնոց, արտասուք, գլուխկոտրուկ, թանձրուկ, քսուկ, թմբուկ, գառնուկ, փսփսուկ, գզվռտուք, արևայրուկ, փաքուկ, սուտմեռուկ, ականջմտուկ, մանրուք, սրտմաշուկ, խսրտուք, խլրտուք, թափթփուկ, արջուկ, փնտրտուք, դուրսպրծուկ, շուտասելուկ, մղձուկ, փղձուկ, թնջուկ, մտմտուք, քերուկ, բանուկ, ջերմուկ, գինարբուք, գինարբուկ, հրմշտուք, ճանկռտուք, քամուկ, կապուկ, կապտուկ, ավելցուկ, վաղանցուկ, բանուկ, քաղցրավենիք:
Օգսեն Մարգարյանը քաշեց վարագույրը և բացեց պատուհանի փեղկերը: Մարգարյանն արագ հագավ հագուստները, խոզանակով սրբեց անդրավարտիքի փոշոտված փողքերը և դուրս եկավ պատշգամբ: Գիշերվա գինարբուքից հետո գլուխը ցավում էր: Խոր հոգոց արձակեց, ապա հաճույքով ներշնչեց սերկևլենու` շրջակայքում տարածված բուրմունքը: Դիմացը` մրգատու ծառերի մեջ, կայն մի քնաի բարաքներ, որոնց առջև անհոգ խաղում էին մի խումբ մանուկներ, իսկ ծառի շվաքում, նստած բարքը հետևում էր նրանց: Վարագիչ էր երեխաների ծիծաղը, և Մարգարյանը քթի տակ ժպտաց: Պատշգամբ ելավ տանտիրուհին` գիրկ թևերով, պիրկ կազմվածքով, մաքուր գոգնոցը կապած մի կին, և հոգատարությամբ հարձրեց.
– Ձեր հոգնությունն անցավ: Հիմա մաքուր սրբիչ կտամ ձեզ: Բռնելով բազրիքից` Մարգարյանը զիգզագներով իջավ և զիգզագ արահետով, քայլեց դեպի գետակը: Չոքեց, անհագորեն ձեռքերը մխրճեց սառը ջրի մեջ, լվացվեց: Ուժերը կարծես նորոգվեցին: Քայլելով ցողաթաթա գինարբուկների միջով`հասավ շաղգամի արտին, կանգնեց:<< Չէ-մտածեց,- պիտի փոխեմ վարքագիծս, պիտի մտածեմ վարկաբեկված հեղինակությանս վերականգման մասին: Շրջապատված եմ շողոքերթներով: Բարիհոգի ձևանալով` ինչ հերձուրանքներ ասես, որ չեն տարածել >>: Շնգշնգան սյուքը սթափեցրեց Մարգարյանին: Նա գլխահակ քայլեց դեպի տուն:
Ա.Գինարբուք, աղբակույտ, ամփոփել, ամպհովանի, երեսսրբիչ, աղբյուր, սփրթնել, սպրդել, թմբլիկ, դրմբոց, թրմփալ, թպրտալ, խաբկանք, խափշիկ, անխաբ, անխափան, անկապտելի, կապկպել, կափկափել, ձերբազատվել, դարբին, ուրբաթ, համբերություն, շամփուր, ծոպավոր, Ծոփկ, սրբապատկեր, ժայռակոփ, կոպ, նրբահնչյուն, Աբխազիա, Հակոբյան, ընդհուպ, գռփել, հարբուխ, ըմբոշխնել, բամփ, բամփել, ամպշող, հուսախաբ, խծբծանք, արբենալ, Արփինե, դարպաս, սիբեխ, ըմբշամարտ, տրոփյուն, հպանցիկ, ներբան, ներբողել, տարփողել, տարփանք, ճողոպրել, պատշգամբ, տարբերություն, սրբատեղի, աղբանոց, նրբիրան, կոփվել, շփերթ, ակնակապիճ, գիպս, շամփուր, ճամպրուկ, սփոփվել, գրաբար, որբևայրի, ամբարիշտ, երբեմն, երփնագույն, աղբարկղ, թարփ, ծովափ, իբրև, երբ, փափագ, պապակ, ճամփորդ, Համբարձումյան, լիրբ, թփթփացնել, երբեմնի, երբևէ, դափնեպսակ, թափք, ճփծփան, ողբաձայն, դափնեվարդ, ողբերգակ:
Բ.երկնահուպ, թփուտ, արբշիռ, ամբարձիչ, ապշել, հապշտապ, հափշտակել, հապճեպ, խաբել, խարխափել, համբույր, ներամփոփ, ապստամբել, Հռիփսիմե, ձերբակալել, թմբկաթաղանթ, երփներանգ, հուպ տալ, վիրապ, քարակոփ, սեփ-սև, նրբանկատ, թափառաշրջիկ, ամենասուրբ, աղբահան, լեփ-լեցուն, շեղբ, ժպտուն, դեփ-դեղին, նրբաճաշակ, ոսկեծուփ, ոսկեծոպ, ալեծուփ, նրբին, աղբատար, նրբերշիկ, զամբիկ, հղփանալ, ողբերգություն, դափնի, ճեպընթաց, Գաբրիել, շերեփուկ, հպվել, նրբանցք, թափանցիկ, հարբեցող, պարփակվել, փրփրադեզ, ափսե, ափսոսալ, Սերոբ, խաբեբա, ճողփյուն, հենացուպ, բորբ, համբակ, եղբայր, թափթփել, կառափնարան, ջրարբի, սրտրատրոփ, բամբասել, գամփռ, ճեփ-ճերմակ, Քերոբյան, Արփիար, սթափվել, սրբազան, սրբագրիչ, շաբաթ, որբանոց, աբխազ, խոպան, խոփ, ծփծփալ, սարսափելի, սոսափյուն, շեփորահար, սերբական, սեփական, ծպտուն, սեպտեմբեր, երբևիցե, սափոր, սափրիչ, կափ-կանաչ, աղբահավաք, ամրակոփ, դափնեվարդ, ողբանվագ, սրբավայր, գոմաղբ, թափթփուկ, նրբակազմ, աղբակալ:
Գ.Վարպետ Հակոբը հմուտ դարբին էր: Եղբոր Գաբրիելի հետ գետափին՝ աղբյուրի մոտ, մի փոքրիկ հողակտոր մաքրել էր աղբից, ցանկապատել, դարպաս դրել և հիմնել դարբնոց:Գաղթել էին Արևմտահայաստանից: Երբեմն հավաքվում էինք վարպետի տան պատշգամբում և խնդրում պատմել իր ողբերգական կյանքից, երբեմնի հայրենիքից: Հափշտակությամբ լսում էինք նրան:
— Ամբարիշտ թշնամուն հակահարված տալու նպատակով հապշտապ կազմեցինք զորագնդեր, — պատմում էր նա բամբ ձայնով: — Մեր սուրբ հողը թանկ էր բոլորիս համար:Դիմադրեցինք մի քանի շաբաթ, սարսափելի օրեր տեսանք: Վերջը հարկադրաբար թողեցինք մեր տունուտեղը, և հոսախաբ, ընկճված բռնեցինք օտար աշխարհների ճամփաները:
Մանկության բնօրրանի մասին խոսելիս վարպետ Հակոբը սփրտնում էր.
Զգում էինք, որ սիրտը թպրտում է, չի կարողանում ձերբազատվել հոգին կրծող ցավից:Ժայռակոփ, այդ մարդու ակնակապիճները սևանում էին, և կոպերի տակ ծովանում էր թախիծը:Զգում էինք հայրենիքը տեսնելու այն ահագնացող փափագը, որից պապակվում էր սիրտը:Աչքը երկնահուպ, լեռներին, ոսկեծուպ հորիզոնին՝ ինքնաբերաբար խաղում էր ասեղնագործ բարձի ծոպերի հետ, և հավանաբար աչքերի առջև գծագրվում էին մայրը՝ Հռիփսիմեն, հայրը՝ Սերոբը, ապա լեփ-լեցուն ճամփաներ, որբանոց, քաղցի ու կեղտի մեջ խարխափող որբեր: Այդ պահերին վարպետը կծկվում էր, խեղճանում, իսկ մենք նրբանկատորեն լռում էինք:
Տնային աշխատանք
Վարժություն 1։ Դո՛ւրս գրել այն բառերն ու բառաձևերը, որոնցում երկ-
հնչյուն կա, և ընդգծե՛լ երկհնչյունը (բառի կրկնության դեպքում դո՛ւրս գրել
միայն մեկը)։
Ձյուներդ հայերեն են լալիս….
Լույսը յոթ անգամ չեմուչում արեց,
Յոթ թռչուն պոկվեց յոթ բարդու ճյուղից…
Հայաստան ասելիս այտերս այրվում են,
Հայաստան ասելիս ծնկներս ծալվում են,
Չգիտեմ՝ ինչո՞ւ է այդպես։
Ծանր նստել է քարափը ձորում,
Հյուրընկալ տերը մանկության ձորի։
Ամպե՛ր, արծիվնե՛ր, կաքավնե՛ր համեստ
Եվ թափառական ուլե՛ր քարայծի,
Մի՛ չարաշահեք բարությունը մեծ
Ու համբերությունն այս մեծ քարափի։
Թողե՛ք՝ նա մի քիչ ինքն իր հետ մնա,
Իր ներսը նայի, և ով իմանա,
Գուցե թե սրտից մի աղբյուր հանի
Կամ թե այնպիսի մի հարստություն,
Որ ուրիշ քարափ աշխարհում չունի։
Համո Սահյան
Վարժություն 2։ Արտագրե՛լ՝ լրացնելով երկհնչյունները։
Առավոտյան, ծովեզրյա, այծյամ, արդյոք, մատյան, առյուծ, բազմամյա,
ստորոգյալ, լուսնյակ, կորյուն, եղյամ, սայթաքել, կայսր, եռամսյակ, լռակյաց,
գործունյա, դղյակ, ծննդյան, կղզյակ, մշակույթ, անասնաբույժ, մեղվաբույծ,
համբույր, եղջյուր, թեյաման, սառուցյալ, նյութ, ձյութ, կույտ, շաբաթօրյակ,
հյուսն։
Վարժություն 3։ Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում մեկից ավելի
երկհնչյուն կա։
Արտաժամյա, պայթյուն, հայություն, օտարերկրյա, գյուղական, միջանկյալ,
մայրություն, այժմյան, մագաղաթյա, ներքոհիշյալ, կայունություն, արքայորդի,
հարյուրամյա, լայնություն, հարաբերյալ, վայրագություն, գրաբարյան, մետաքսյա,
յուրային։
Վարժություն 4։ Որոշե՛լ տրված բառերից յուրաքանչյուրի ձայնավորների
ու բաղաձայնների քանակը։
Ակունք- ձայնավոր 2 բաղաձայն 3
Բարձունք- ձայնավոր 2 բաղաձայն 5
Խճանկար- ձայնավոր 4 բաղաձայն 5
Անդունդ- ձայնավոր 2 բաղաձայն 4
Հրաժեշտ- ձայնավոր 3 բաղաձայն 5
Պայթյուն- ձայնավոր 2 բաղաձայն 5
Դաստիարակ- ձայնավոր 3 բաղաձայն 6
Մանրէ- ձայնավոր 2 բաղաձայն 3
Սրբատաշ- ձայնավոր 2 բաղաձայն 5
Հյուլե- ձայնավոր 2 բաղաձայն 3
Անընդհատ- ձայնավոր 3 բաղաձայն 5
Սրընթաց- ձայնավոր 3 բաղաձայն 5
Մերթընդմերթ- ձայնավոր 3 բաղաձայն 8
Մտավոր- ձայնավոր 3 բաղաձայն 4
Դազգահ- ձայնավոր 2 բաղաձայն 4
Վարժություն 5։ Ո՞վ է Մեսրոպ Մաշտոցի մասին վարք գրել:
1. Եզնիկ Կողբացի
2. Ագաթանգեղոս
3. Մովսես Խորենացի
4. Կորյուն
Վարժություն 6։ Նշվածներից ո՞վ Մաշտոցի հետ վերջնականապես
ձևավորեց հայերենի այբուբենը:
1. Փավստոս
2. Ստեփանոս
3. Հռոփանոս
4. Հովսեփ
Վարժություն 7։ Հայոց ո՞ր արքայի օրոք են ստեղծվել գրերը:
1. Արշակ
2. Վարազդատ
3. Պապ
4. Վռամշապուհ
Վարժություն 8։ Ո՞վ էր Մաշտոցի օրոք հայոց Հայրապետը:
1. Գրիգոր
2. Արիստակես
3. Սահակ
4. Վրթանես
Վարժություն 9։ Այբուբենն ստեղծելուց հետո Մաշտոցն ո՞ւմ հետ սկսեց
թարգմանել Սուրբ գիրքը։
1. Կորյունի և Մովսես Խորենացու
2. Հովսեփ Պաղնացու և Հովհան Եկեղյացու
3. Հռոփանոսի և Հաբելի
4. Կորյունի և Հռոփանոսի
Վարժություն 10։ Տրված թվականները գրե՛լ հայոց այբուբենի տառերով։
3-Գ
25-ԻԵ
34-ԳԴ
251-ՄԾԱ
301-ՅԱ
405-ՆԵ
2514-ՍՇԺԴ
4976-ՏՋՀԶ
3333-ՎՅԼԳ
2012-ՍԺԲ
Վարժություն 11։ Գտնե՛լ, թե որ շարքերում են բառերը դասավորված այբ-
բենական կարգով։
1. այգաբաց, այգեբաց, այգեգործ, այգեգործություն, այգեպան
2. բախտ, բախտավոր, բակ, բաղադրիչ, բաղաձայն
3. թավիշ, թատերագետ, թարգմանել, թարթիչ, թիթեռ
4. լավատես, լավորակ, լեգենդ, լեռնային, լեռնալիճ
5. երանգ, երանելի, երաշխիք, երաշտ, երգ
6. զանգ, զավակ, զարդարել, զարմանալ, զբաղվել
7. կատու, կարապ, կղզի, հազ
1. Լրացնել բաց թողնված տառերը` կետերի փոխարեն գրելով է կամ ե:
ԴողԷրոցք, էջանշան, պատնեշ, գոմեշ, վայրէջք, Էջմիածին, վերելք, առերևույթ, ելևէջ, երակ, առէջ, բազկերակ, էական, ելակ, ամենաէական, ամենաերկար, էլեկտրաէներգիա, ելարան, ստորերկրյա, վերելակ, հնէաբան, առերես, աներևակայելի, մանրէաբան, էակ, Սևանհէկ, Վարդգես, բազմերանգ, մանրէ, ծովեզր, լայնէկրան, պնդերես, որևիցե, Երևանջէկ, հրեշ, տիեզերք, մեջք, եգիպտացորեն, ինչևէ, ողբերգակ, ինչևիցե, ամենաէժան, խուռներամ, երբևէ, աշտէ, եկեղեցի, եղերերգ, վերերկրյա, որևէ, գրեթէ, միջօրե, անե, աներկբա, երբևիցէ, կիսաեփ, չէի, չէիր, չէինք, չէր, էլեկտրաեռակցել, երփներանգ, գետեզր, նրբերշիկ, աներևույթ, ցայգերգ, աներկյուղ, նորեկ, առօրեական, այժմէական, պաշտոնեական, լայնեզր, հովեկ:
2. Լրացնել բաց թողնված տառերը` կետերի փոխարեն գրելով է կամ ե:
Միջօրե էր, աներևակայելի շոգ: Վարդգեսը, որ երկար տարիներ չէր եղել հայրենի գյուղում, նորեկի անհագուրդ հետաքրքրությամբ զբոսնում էր հարազատ վայրերում: Վերելքներով ու վայրէջքներով ելևէջող ճանապարհը ծանոթ էր նրան: Ահա երփներանգ դաշտերը, որտեղ արածում են գոմեշների նախիրները, Սևանհէկը որ առատ էլեկտրաէներգիա է մատակարարում շրջակա գյուղերին, լսվում է ծաղիկների առէջներից նեկտար հավաքող մեղուների բզզոցը: Ճանապարհից աջ` գետեզրին, հնէաբաններ են աշխատում, որոնք մանրէաբանի բծախնդրությամբ զննում են ինչ-որ պեղված բեկորներ: Առօրեական հոգսերով, կարևոր և անէական հարցերով տարված՝ տասը տարի չէր այցելել մանկության բնօրրանը և այժմ դողէրոցքով բռնվածի պես տենդագին դիտում էր շուրջբոլորը: Երբևէ մտածե՞լ էր, թե այսքան աներկբայորեն կապված է հայրենի գյուղին, երբևիցե անդրադարձե՞լ էր, թե որքան ձգող է ծննդավայրը: Ինչևիցե, կտրելով բազմերանգ ծաղիկներով պատված բլրակը, հասավ արգավանդ անդաստաններին:
Օ- Ո
3. Լրացնել բաց թողնված տառերը` կետերի փոխարեն գրելով օ կամ ո:
ա) Առ.օրյա, թռչնորս, ողորկ, բարօրություն, բարորակ, անօրինակ, անորսալի, անօգուտ, որբանոց, տափօղակ, փող, հայորդի, ովքեր, օդանավ, սալորօղի, անօգտակար, դեղնազօծ, օրրան, միօրինակ, ամենաորակյալ, շտապօգնություն, ջրօրհնեք, այդօրինակ, հօգուտ, օվկիանոս, բնօրրան, օրորոց, փղոսկր, կրկնօրինակ, մեղմօրոր, մեղմորեն, տրտմօրոր, ոսկեզօծ, հոծ, հողմակոծ, հանրօգուտ, յուրօրինակ, ցածրորակ, անորակ, արագոտն, առօրեական, միջօրե, միջօրեական, բարձրորակ, օթյակ, կիրակնօրյա, վաղորդյան, օրըստօրե, նախորոք, չօգնել, չօգևորել, բնօրինակ, չօգտվել, ողոքել, երկարօրյա, չարօրակ:
4. Այսօր, պարզորոշ, օրեցօր, տարորոշել, կեսօր, հանապազօրյա, Ամանոր, հրանոթ, փորձանոթ, անօթևան, անոթի, հնոտի, սնոտի, տոթ, տնօրեն, քնքշորեն, քնքշօրոր, նրբորեն, փոխօգնություն, չօգտագործել, գանգոսկր, հնաոճ, ոսկեօղ, ընդօրինակել, օդապարիկ, ով, հօդս ցնդել, հոտընկայս, արփիազօծ, հիմնովին, եղբորորդի, ոտանավոր, զորուգիշեր, վատորակ, լացուկոծ, անողնաշար, տարօրինակ, քեռորդի, հակաօդային, նմանօրինակ, նորօրյա, սառնորակ, տասնորյակ, հատորյակ, հնգորյակ, երկվորյակ, հնօրյա, բացօթյա, օրոցք, ապօրինի, օթևան, անօրեն, նախօրե, թիկնօթոց, վաղօրոք, արջորս, սևորակ, շորորալ, եռօրյա, ականջօղ:
Լրացնել բաց թողնված տառերը` օ կամ ո:
5. օդանավը թռչում է հնօրյա երկրի` Հայաստանի վրայով: Միօրինակ հռնդյունից ձանձրացած` դիտում ենք բացօթյա թանգարան համարվող յուրօրինակ լեռնաշխարհը: Վաղորդյան արեգակի ճառագայթները հոծ ամպերի միջով լուսավորել են դեղնազօծ արտերը, արծաթազօծ սառնորակ գետակները: Փչում է մեղմօրոր քամի, և մեղմորեն օրօրվում են ցորենի հուռթի ցանքատարածությունները: Որքան են սիրում հայերն իրնեց բնօրրանը, ինչպես են տնօրինում երկրի բախտը և ամեն ինչ անում հօգուտ նրա բարգավաճման:Ուռճանում է հարգանքն այս կենսախինդ ժողովրդի նկատմամբ, և հօդս է ցնդում այն մտավախությունը, թե իր հողին արմատներով կառչած և քնքշորեն կապված Հայկա զարմը երբևէ կարող է պարտվել: Եթե անողոք դարերը ծնկի չբերեցին այս համառ ցեղին, էլ ի՞նչը նրան կարող է ընկճել: Ինքնաթիռն սկսում է վայրէջքը: Պարզորոշ գծագրվում են երկվորյակ քույրեր Մասիսները, տարորոշվում են նորաոճ շենքերը, օրեցօր ընդարձակվող Երևանը: Մեզ դիմավորում է նախորոք պատվիրված ավտոմեքենան, և մենք ուղևորվում ենք դեպի քաղաքի կենտրոնում գտնվող գիշերօթիկ դպրոցի շենքը, որը պիտի դառնա մեր հնգօրյա օթևանը:
Կետերի փոխարեն ավելացնել ը տառը այն բառերում որոնց մեջ գրվում է:
6. Հյուրընկալ, անակնկալ, դյուրընկալ, առնչվել, երկընչել, խոչընդետ, ակնթարթ, դասընթաց, մթնկա, անընթեռնելի, խոյընթացք, չըմբռնել, նախընտրել, սրընթացք, խաղընկեր, ձեռնտու, առնթեր, ակնդետ, դյուրընթեռնելի, չընկնել, անըմբռնելի, օր.ընդմեջ, այլընտրանք, ճեպընթաց, անընդունակ, ակնբախ, զուգընթաց, համընկնել, չընդդիմանալ, երկընտրանք, կորնթարդ, համընթաց, գահնկեց, գիրկընդխառն զմռսել, ինքնըստինքյան, չընկճվել, ամենաընտիր, մթնշաղ, անընդունելի, անդընդմեջ, որոտընդոստ, ձկնկիթ, ամենաընդունակ, հոտնկայս, անընդհատ, չընդունել, ընկրկել, մերընդմերթ, գույնզգույն, գործընկեր, դյուրըբռնելի, հետզհետե, մեջընդմեջ, չըմբոշխնել, վերընթաց, մակընթացություն, օրըստօրե, արագընթաց, դասընկեր, ամենաընդունելի, լուսնկա, վերընձյուղվել:
7. Դասընկերներով անակնկալ մի որոշում կայացրինք՝ արշավ կազմակերպել դեպի Մայմեխի կատարը և ամրացնել հայոց եռագույնը: Ակնթարթորեն ընդունված որոշումը բոլորիս ոգևորեց: Վերընթաց ճանապարհն անցնում էր որոտընդոստ գետակին զուգընթաց, ծառերը մթնկա անտառում թվում էին գիրկընդխառն կերպարանքներ և անըմբռնելի երկյուղով լցնում մեր սրտերը: Վերելքը դժվարին էր, բայց ինքնըստինքյան հասկանալի է, որոշեցինք հաղթահարել, խոչընդոտները և չընկրկել: Լուսինը նոր էր անհետացել երկնակամարից, երբ հասանք հովվական վրանների, որտեղ մեզ հյուրընկալեցին ջերմորեն: Նախընտրեցինք չհանգստանալ և ոտքի վրա մի-մի բաժակ կաթ ըմպելով` առաջ ընթացանք: Կորընթարդ բլրակները թվում էին անվերջանալի: Որքան բարձրանում էինք, սրընթաց գետակի ջրերն ավելի զուլալվում էին, և մենք մերթընդմերթ տեսնում էինք արևի տակ ցոլացող կարմրախայտ ձկներին, որոնք, ասում են ձկնկիթ են դնում բարձր, անմատչելի ակունքներում: Հետզհետե օրը ցրտեց, և դաշտային բուսականության փոխարեն մեր առջև փռվեցին Ալպյան գույնզգույն ծաղիկներ: Վերջապես սարի կատարին ենք: Ակնդետ նայում ենք հրաշալի բնապատկերներին և սքանչանում:
Լրացնել բաց թողնված տառերը` ի, ե կամ յ:
8. Մատյան, քվեարկել, հեքիաթ, ատյան, լռելայն, միլիոն, միմյանց, կղզյակ, ակադեմիա, հրեա, կրիա, պատ.յան, օվկիանոս, իշայծյամ, մարմարիոն, քամելիոն, խավիար, դղյակ, քվեաթերթիկ, բամիա, եղիամ, դաստիարակ, աղավնյակ, մանիակ, փասիան, ռադիո, մումիա, խարտյաշ, յասաման, ծիածան, թեարան, քվեատուփ, ամբիոն, բրաբիոն, ծովեզրյա, պատանեակ, հրեական, էքսկուրսիա, գոյամիջոց, զորակայոան, .աթաղան, կաթսյատուն, շղթայաձև, ոսպնյակ, շուրջերկրյա, ժանիկազարդ, որդյակ, այծյամ, բարիացակամ, օրիորդ, միլիարդ, դշխոյական:
9. Անանիա, Ազարիա, Աիդա, Ամալյա, Արաքսյա, , Բուն.աթ, Բենիամին, Գաբրիել, Դանիել, Եղյա, Եղիազար, Երեմիա, Երմոնյա, ԶաքարՅա, Էմիիա, Էլլյա, Իլյա, Լիլյա, Հրաչյա, Մանյա, Մետաքսյա, Մարյաննա, Մարիամ, Ջուլիետա, Սուքիաս, Սոֆյա, Սրապյոն, Վիկտորյա(անձն.), Վոլոդյա, Օֆելյա, Նապոլեոն, Արուսյակ:
10. Անդրիատիկ ծով, Անգլյա, Բյուզանդյա, Բուլղարյա, Մեծ Բրիտանյա, Մոնղոլյա, Շոտլանդյա, Պովոլժ., Սոֆիա, Վիետնամ, Վիեննա, Վիկտորիա:
Կետերի փոխարեն ավելացնել յ հնչյունը այն բառերում, որոնց մեջ գրվում է:
11. Վերարկուի, միջօրեի, վարկյան, Սերգեյի, կարկաչուն, ճյուղ, թեյի, շյուղ, Կարինեի, Կարոյի, մրջյուն, տույժ, հեռակայել, Միքայել, լռելայն, ջղային, ատամնաբույժ, սկեսրայր, վիլայեթ, աշխույժ, հայելազարդ, Ռաֆայել, շրջագայել, Սնդրեի, երկրպագուի, երեխայի, Քրիստինեի, միակ, Իսրայել, էական, Մարոյի, հարսնացուից, հայեցակետ, խնայել, խոխոջյուն, հայելի, Նա.իրի, Նայիրյան, հմայել, այրուձիի, դիմակայել, հարյուրյակ, սյունյակ, վաշխառուի, պայուսակ, Սոնայի, Անիի, սերմնացույով, ժողովածույում, զգույշ, եղբոր, մսացուից, վաելչագրություն, աղյուսակ, ձիեր, հետիոտն, տիեզերք, րոպեական, արքաորդի, գաիսոն, շառաչյուն, բուի, անասնաբույժ, հայեցակարգ, քնքուշ:
Դայանա Ադամյան 